جشنواره ها فرصتی برای عرضه فرهنگ ها و هنرهای هر کشوری هستند.هم چنین شرایطی را برای خوانندگان و سایر هنرمندان فراهم می آورد تا هنر خویش را به نمایش بگذارند. 

هدف این مقاله شمارش برخی از مشکلات و مسائل مرتبط با مالکیت فکری است که ممکن است در جشنواره ها به وجود آید .نمونه این مشکلات عبارت اند از : فروش کالاهای تقلبی در جشنواره،کپی برداری غیر مجاز از نمایشگاه ها یا اجرای هنرمندان،و غیره.

اگرچه هزینه به کارگیری ابزار های مالکیت فکری گاهی اوقات برای برگزار کنندگان جشنواره ها می تواند قابل ملاحظه باشد اما با به کارگیری این ابزار ها و رعایت حقوق مالکیت فکری ،جشنواره ها می توانند از مشکلاتی که در آینده ممکن است شکل بگیرد ،پیش گیری نمایند.

اکنون به انواع حقوق مالکیت فکری که برگزار کنندگان جشنواره ها می توانند دارا باشند پرداخته می شود.

کپی رایت:

کپی رایت حقوقی است که به خالق اثر اعطا می شود و پیرو این حق ، اشخاص ثالث در صورتی امکان هر گونه بهره برداری و کپی اثر را خواهد داشت که از خالق اثر سابقا مجوز های لازم را کسب نموده باشد .

در حقیقیت،کپی رایت مجموعه ایی از حقوق انحصاری را به مالک اثر اعطا می کند و نقض این حقوق از سوی اشخاص ثالث پیامد های مهم حقوقی را به دنبال خواهد داشت.

بدین صورت که نقض کننده این حقوق مکلف به پرداخت غرامت و خسارت به صاحب اثر یا تحت شرایطی تحمل کیفر را خواهد داشت.

ممکن است این سوال در ذهن شکل بگیرد که آیا در کپی رایت محدودیت ها و استثناعاتی وجود دارد؟آیا بازدیدکنندگان جشنواره ها می توانند از حوادث و ورویداد های جشنواره فیلم یا عکس بگیرند و یا آن را ضبط کنند؟

به عنوان یک قاعده عام ،علی الاصول بازدیدکنندگان جشنواره ها نمی توانند از حوادث و رویدادهای جشنواره فیلم یا عکس بگیرند اما با این حال ممکن است بسیاری از شرکت کنندگان برای استفاده شخصی و غیر تجاری خویش از اجراها و یا سایر موارد فیلم یا عکسی بگیرند .به نظر می رسد این گونه اقدامات نقض حقوق مالکیت فکری صاحبان نباشد. اما اگر شرکت کنندگان قصد استفاده از آن را به منظور تحقق اهداف تجاری یا پخش آن در اینترنت و شبکه های اجتماعی ویا در دسترس عموم قرار دادن آن به نحوی از انحا را داشته باشند این گونه اقدامات نقض حقوق مالکیت فکری صاحبان حق قلمداد می گردد .

نکته مهم دیگری که در ارتباط با کپی رایت باید مورد توجه قرار بگیرد ،این است که برگزارکنندکان جشنواره ها ممکن است صاحب کپی رایت بسیاری از آثار باشند وتصمیم بگیرند تا حق بهره برداری از آن ها را به منظور اهداف تجاری و یا غیر انتفاعی در قالب قراردادهای لیسانس به دیگران واگذار نمایند.

با اعطای مجوز در قالب قراردادهای فوق الاشاره ،دارنده این مجوز حق کپی برداری،توزیع،تکثیر و انتشار و غیره را خواهد داشت.البته لازم به ذکر است ،شخص اعطا کننده مجوز می تواند این حقوق را محدود نماید .

به عنوان مثال ،در مواردی که مجوز کپی برداری از پوستری که توسط خالق اثر برای تبلیغ جشنواره طراحی شده بود،به شخصی اعطا می شود. صاحبان آن می توانند تنها اجازه انتشار آن را در روزنامه یا مجله بدهند و حق انتشار آن را در سایر اشکال مانند کتاب یا اینترنت از دارنده مجوز سلب نمایند.

علامت تجاری:

علامت تجاری نشان هایی هستند که بر روی کالاها و خدمات به کار گرفته می شوند تا آن ها را از یکدیگر متمایز سازند .در واقع علامت تجاری به مشتریان اجازه می دهند تا کالاها و خدمات مورد نظر خود را شناسایی کنند و دچار گمراهی نگردند.

کنوانسیون پاریس مربوط به مالکیت صنعتی و توافق نامه سازمان تجارت جهانی در ارتباط با حقوق مالکیت فکری در سال 1955،دو سند مهم در زمینه حمایت از علامت تجاری به شمار می آیند.

علامت تجاری نیز به صاحبان خویش حقوق انحصاری را اعطا می نماید که به منظور جلوگیری از اطاله کلام از از ذکر مصادیق آن خودداری می کنیم.

آیا نمایشگاه ها هم می توانند علامت تجاری داشته باشند و آن را به ثبت برسانند؟

پاسخ به این سوال مثبت است و صاحبان جشنواره ها می توانند نام یا لوگوی جشنواره را به ثبت برسانند.

درخواست ثبت علامت ،باید به اداره ثبت محلی داده شود که جشنواره در آن محل برگزار می گردد.

نمایشگاه ها به عنوان دارندگان علامت تجاری ثبت شده،می توانند بهترین مکان برای عرضه کالاها و خدماتی باشند که دارای علامت تجاری مربوط به نمایشگاه ها است.کالاهایی که تحت علامت تجاری مربوط به نمایشگاه ها عرضه می شوند معمولا دارای قیمت بالاتری هستند و به مشتری در تشخیص کالای اصل از کالای تقلبی کمک می کنند.

نمونه ایی از علامت تجاری ثبت شده برای نمایشگاه ها مربوط به نمایشگاه ومد( (womad می باشد .این نمایشگاه هر ساله برگزار می شود و انواع موزیک و رقص و هنرهای کشورهای مختلف در آن اجرا می شود .

این جشنواره ابتدا در سال 1982در انگلستان برگزار شد و پس از گذشت مدتی برگزار کنندگان این جشنواره اقدام به ثبت نام نام جشنواره به عنوان علامت تجاری نمودند.

یکی از انواع علامت های تجاری ،علامت تاییدی می باشد .

منظور از علامت تجاری تاییدی ،علامتی است که تایید می نماید کالاها و خدمات مطابق با استاندارهای مشخصی هستند .

نمونه ایی از علامت تجاری تاییدی ،علامت (woolmark)می باشد و زمانی که این علامت بر روی کالاها به کار می رود تایید می کند که این کالا به صورت 100%از پشم ساخته شده است.

علامت های تاییدی ممکن است در کنار علامت های شخصی در جشنواره ها مورد استفاده قرار بگیرند.

و زمانی که این علامت بر روی کالاهای جشنواره به کار می رود ،بیانگر این است که این کالاها از استاندار های مشخصی برخوردار هستند.

نمونه از این علامت ها در ارتباط با جشنواره ها ،علامت مربوط به اتحادیه هنر و صنایع دستی هند است و زمانی که این علامت بر روی کالاهای عرضه شده در جشنواره به کار می رود ،بیانگر کیفیت محصول و مطابقت آن با استاندارهای تعیین شده از سوی این اتحادیه است.

نشان های جغرافیایی:

نشان های جغرافیایی نشان هایی است که بر روی کالاهایی که دارای منشا جغرافیایی خاص است به کار می رود . معمولا بیانگر مکان یا منشا جغرافیایی خاص است.

محصولاتی که در نمایشگاه ها عرضه می شود یا در نمایشگاه ها ساخته می شوند ،ممکن است دارای نشان جغرافیایی باشند و این نشان جغرافیایی می تواند مربوط به مکانی باشد که جشنواره در آن جا برگزار می شود و یا مربوط به منشا تولید کالا باشد.

نمونه ایی از نشان های جغرافیایی ،مربوط به نمایشگاهی برای عرضه توری های دست ساز است .

این توری های دست ساز که به توری های لیدریجیا معروف هستند .ودرج عبارت لیدریجا در آن در واقع نشان جغرافیایی مربوط به آن کالا می باشد.

طرح صنعتی:

طرح صنعتی مربوط به جنبه زیبایی شناختی و تزئیینی کالا می باشد .و شامل هر گونه خط ،یا رنگ یا اشکال دیگر اثر است .

طرح صنعتی به شکل گسترده ایی بر روی کالاهای صنعتی و دست ساز از جمله جواهر آلات ،پارچه و غیره به کار می رود.

نمونه ایی از طرح های صنعتی به کار رفته در نمایشگاه ها عبارت اند از :

1-لوگوی جشنواره که بر روی پستر ها چاپ گردیده است .

2-تزئینات و خطوط و سایر اشکال به کار رفته در محصولات تجاری عرضه شده در نمایشگاه مثل دستبند و کیف و غیره .

همانگونه که ذکر شد ،لوگوی فستیوال می تواند به عنوان علامت تجاری ثبت شود و هم چنین می تواند به عنوان طرح صنعتی مورد حمایت قرار بگیرد.

یکی از شروطی که لازم است تا طرح صنعتی مورد حمایت قرار بگیرد ،جدید و اصیل بودن طرح است که این شروط با مجموعه طراحی های موجود، مورد بررسی قرار می گیرد.

سه دسته از اشخاص در نمایشگاه ها تحت حمایت حقوق مالکیت فکری قرار می گیرند .این سه دسته عبارت اند از :

1-برگزارکنندگان جشنواره ها

2-شرکت کنندگان

3-اجرا کنندگان ،رقاصان ،موزیسین ها و سایر هنرمندان

در مطالب گذشته،به انواع حقوق مالکیت فکری برگزار کنندگان جشنواره ها اشاره گردید.اکنون باید حقوق مالکیت فکری شرکت کنندگان و سایر اشخاص فوق الذکر مورد بررسی قرار گیرد.

برگزار کنندگان جشنواره ها ممکن است تکلیف به حفظ و مدیریت حقوق مالکیت فکری اشخاص دیگر داشته باشند .

نمونه آن شامل علامت تجاری اسپاسنرهای جشنواره است و مثال دیگر در این خصوص نمایش و اجراهای هنرمندانی است که در محل جشنواره ها حضور دارند و برگزار کنندگان جشنواره موظف اند که در حفظ حقوق مالکیت فکری این دسته بکوشند.

ممکن است این سوال در ذهن شکل بگیرد که آیا صاحبان جشنواره ها می توانند از وقایع و رویداد های جشنواره فیلم یا عکس بگیرند؟صاحب حق در عکس یا فیلم های گرفته شده در جشنواره ها چه کسانی هستند؟

عکس یا فیلم های گرفته شده در جشنواره معمولا تحت حمایت کپی رایت می باشند.

افرادی که در یک عکس حضور دارند ،از حریم خصوصی برخوردارند اما در بسیاری از کشور ها ،در مواردی که اشخاصی که در عکس یا فیلم حضور دارند بخشی از رویداد باشند نیاز به اخذ رضایت آن ها برای گرفتن عکس یا فیلم نیست .اما نباید از این نکته هم غافل شد که مورد مذکور در شرایطی است که عکس یا فیلم جهت بهره برداری تجاری گرفته نشده باشد در غیر این صورت نیاز به رضایت دارد.

کسب رضایت به طرق مختلفی صورت می گیرد .برای مثال،ممکن است پوستری در جشنواره نصب شود و یا در بلیت های خریداران ذکر شود، حضور در جشنواره به منزله رضایت می باشد.

البته باید توجه نمود که ذکر صریح این مورد که حضور درجشنواره به منزله رضایت به عکس برداری و فیلم برداری می باشد ،اگرچه ممکن است نقض حقوق مالکیت فکری سایرین نباشد اما در برخی موارد توهین امیز تلقی گردیده و ممکن است سبب شکل گیری جرم و یا ورود صدمه به اشخاص گردد.

یکی از مهم ترین اقداماتی که برگزار کنندگان جشنواره ها در راستای حفاظت از حقوق مالکیت فکری شرکت کنندگان و یا سایر اشخاص حاضر در نمایشگاه ها انجام دهند ،کنترل رسانه ها می باشد.

به عنوان مثال ،آن ها می توانند از رسانه های محدودی دعوت به عمل آورند که در جشنواره حاضر شوند و از ورود سایرین جلوگیری نموده و یا حضور رسانه ها در جشنواره را مشروط به داشتن کارت مخصوصی که توسط برگزار کنندگان اعطا می گردد،بنمایند.