شرکت دانش بنیان (knowledge enterprise ) شرکتی است که دانش و فناوری قسمتی تفکیک ناپذیر از دارایی اش باشد .
حوزه فعالیت اصلی شرکت های دانش بنیان اساساً تولید کالا نمی باشد ، در واقع در شرکت های دانش بنیان تعدادی افراد تحصیل کرده و مجرب اطلاعات و دانش هایی تولید می نمایند که این ها محصولات اصلی و خروجی شرکت می باشند .
عبارت دانش بنیان برگرفته از مجوز و گواهینامه ای است که به این گونه شرکت ها اعطا می گردد .
ارزیابی و طبقه بندی شرکت های دانش بنیان و اعطا گواهینامه مبتنی بر دانش بنیان بودن موضوع فعالیت شرکت تحت نظارت معاونت علمی ریاست جمهوری می باشد .
این طبقه بندی شامل موارد ذیل می گردد :
شرکت دانش بنیان نوپا نوع یک
شرکت دانش بنیان نوپا نوع دو
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو(صنعتی)
شرکت دانش بنیان تجاری سازی
شرکت دانش بنیان فرآیندی و خدماتی
شرکت دانش بنیان نرم و هویت ساز
شرکت دانش بنیان حوزه EPC
وجه مشترک طبقه بندی های شرکت های دانش بنیان وجود اصل مبتنی بر علم و فناوری بودن این شرکت ها است .
طبقه بندی موجود نشان دهنده میزان مزایای شرکت دانش بنیان می باشد .
شرکت های دانش بنیان نوپا نوع یک:
این گونه شرکت ها فاقد اظهارنامه مالیاتی می باشند و یا اظهار نامه مالیاتی آنان صفر می باشد یعنی فاقد درآمد بوده اند .
محصول نهایی این نوع از شرکت باید حداقل به مرحله تولید یا در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده رسیده باشد .
محصولات تولیدی این طبقه باید سطح فناوری بالایی داشته باشند.
شرکت های دانش بنیان نوپا نوع دو :
این شرکت ها نیز فاقد اظهارنامه مالیاتی هستند و یا در آمدی نداشته اند .(اظهارنامه مالیاتی آنان صفر بوده است )
محصولات این شرکت نیز باید به مرحله تولید یا در حد نمونه آزمایشگاهی رسیده باشد .
محصولات این طبقه باید از سطح فناوری نسبتا بالا برخوردار باشند ، محصولات این طبقه نسبت به محصولات نوع یک از پیچیدگی فنی پایین تری برخوردار هستند .
شرکت های دانش بنیان نوپا نوع دو از تمامی مزیت های نوع یک به استثنای معافیت مالیاتی برخوردار می باشند .
معمولا استارتاپ ها در گروه شرکت های نوپا قرار می گیرند .
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک :
محصولات ارائه شده توسط این شرکت ها باید از فناوری و دانش بسیار بالایی برخوردار باشد .
بیش از 50 % از در آمد این شرکت ها در آخرین اظهار نامه مالیاتی باید از طریق محصول دانش بنیان باشد .
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو ( صنعتی ) :
3 گروه از شرکت ها میتوانند در این طبقه واقع شوند :
• شرکت هایی که محصول شان به مرحله تولید رسیده است ، طراحی این تولیدات باید ناشی از تحقیق و توسعه باشد و علاوه بر این ها از میزان فناوری نسبتاً بالا برخوردار باشند .
• شرکت های دارای پروژه های مهندسی ، پیمانکاری و ساخت EPC با این شرط که حداقل 10 % از پروژه با ضوابط دانش بنیان همخوانی داشته باشد .
• شرکت هایی که محصولات آن ها وارد مرحله تولید شده و یا اینکه نمونه آزمایشگاهی آن محصول ساخته شده باشد . محصولات این قبیل شرکت ها باید ناشی از طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه و از سطح فناوری بسیار بالا برخوردار بوده و ارزش افزوده بالایی را نیز ایجاد نماید .
برای اینکه شرکتی در طبقه بندی صنعتی قرار گیرد باید حائز شرایط ذیل باشد :
فروش بیش از 10 میلیارد تومان در سال مالی قبل
صرف حداقل 10 % از درآمد سال مالی گذشته برای فعالیت های مرتبط با تحقیق و توسعه
داشتن یک واحد مستقر تحقیق و توسعه
ارائه حداقل یک کالا و خدمات دانش بنیان جدید و یا ارتقاء جدی کالا و خدمات قبلی
لازم به ذکر است که تفاوت شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک و نوع دو در عدم استفاده از معافیت مالیاتی می باشد .
شرکت های دانش بنیان تجاری سازی :
از جمله موارد مهمی که شرکت های دانش بنیان با آن روبه رو هستند و به عنوان یک معضل بیان می شود تجاری سازی محصول تولید شده و بالا بردن میزان فروش محصول شرکت دانش بنیان می باشد .
در این راستا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظور تسهیل در فروش و حمایت از شرکت های دانش بنیان شرکت هایی که خدمات ارائه شده توسط آن ها باعث بالا رفتن میزان فروش و ایجاد سهولت در فروش و رونق محصولات شرکت دانش بنیان و غیر دانش بنیان شود را به عنوان شرکت های دانش بنیان تجاری سازی مورد تائید قرار می دهد .
شرکت های دانش بنیان فرآیندی و خدماتی :
شرکت هایی که با بهره مندی از تجهیزاتی که با آئین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت دانش بنیان محصولات غیر دانش بنیان تولید نمایند می توانند گواهینامه شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو را دریافت نمایند .
شرکت دانش بنیان نرم و هویت ساز:
شرکت هایی که در حوزه فناوری های نرم و هویت ساز فعال می باشند باید همانند دیگر شرکت های دانش بنیان از محصولات دانش بنیان با فناوری بالا بهره مند باشند .
شرکت های دانش بنیان حوزه EPC :
شرکت هایی که در آمد خود را از طریق مهندسی و پیمانکاری وساخت EPC به دست می آورند با این شرط که اگر حداقل 10 % از درآمد آنها با معیار های دانش بنیان هماهنگی داشته باشد گواهینامه شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو را دریافت می نمایند .
از جمله مواردی که شرکت های دانش بنیان با آن روبه رو هستند مالکیت معنوی مربوط به طرح ها ی تولید شده توسط آنان می باشد .
شرکت های دانش بنیان در قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان به این شکل تعریف شده است : (( شرکت دانش بنیان ، شرکت یا موسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم وثروت ،توسعه اقتصاد دانش محور ، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری ) تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه ( شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزار های مربوطه تشکیل می شود .))
در این قانون شرکت های دولتی و موسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی و شرکت ها و موسساتی که بیش از 50درصد از مالکیت آنها متعلق به شرکت های دولتی و موسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی باشند از حمایت های موضوع این قانون خارج شده اند .
طبق قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان نسبت به این گونه شرکت ها حمایت هایی صورت می پذیرد :
شرکت های دانش بنیان از پرداخت مالیات ، حقوق گمرکی ، سود بازرگانی و عوارض بازرگانی به مدت 15سال معاف می باشند.
تمام و یا بخشی از هزینه های مربوط به تولید ، عرضه و به کارگیری فناوری در قالب تسهیلات کم بهره و یا فاقد بهره طبق عقود شرعی به شکل بلند مدت و یا کوتاه مدت به این شرکت ها اعطا می گردد .
واحد های تولیدی ، پژوهشی ، فناوری و مهندسی شرکت های دانش بنیان برای استقرار در محل پارک های علم و فناوری و مراکز رشد ، شهرک های فناوری ،مناطق ویژه اقتصادی و یا مناطق ویژه علم و فناوری از اولویت برخوردار می باشند .
اولویت واگذاری تمام یا قسمتی از سهام مراکز پژوهشی دولتی که طبق قانون قابل واگذاری می باشد برای شرکت های دانش بنیان لحاظ شده است .
این گونه شرکت ها برای کاهش خطر پذیری دستاوردهای علمی ، نوآوری و فناوری در تمامی مراحل تولید و عرضه و به کارگیری مورد حمایت از لحاظ پوشش های بیمه ای قرار گرفته اند .
کلیه اشخاصی که مورد حمایت این قانون می باشند در صورتی که این حمایت ها را برای مقاصد و اهدافی خارج از اهداف شرکت دانش بنیان مصرف نمایند علاوه بر اینکه محرومیت از استفاده مجدد حمایت های این قانون را دارند مشمول مجازات های ذیل می گردند :
در صورتی که از تسهیلات مالی بهره مند شده باشند مکلف به رد مال و جریمه نقدی برابر با تسهیلات دریافت شده هستند .
در صورتی که از امتیاز ورود به مناقصه بهره مند شده باشند برای 3 سال از شرکت در کلیه مناقصات محروم می گردند .
در صورتی که از هرگونه پوشش بیمه ای استفاده کرده باشند برابر با پوشش بیمه ای دریافت شده جریمه خواهند شد .
درصورتی که ازمعافیت مالیاتی برخوردار شده باشند علاوه بر پرداخت میزان مالیات به میزان معافیت اعطا شده نیز جریمه خواهند شد .