شرکت دانش بنیان (knowledge enterprise ) شرکتی است که دانش و فناوری قسمتی تفکیک ناپذیر از دارایی اش باشد .

حوزه فعالیت اصلی شرکت های دانش بنیان اساساً تولید کالا نمی باشد ، در واقع در شرکت های دانش بنیان تعدادی افراد تحصیل کرده و مجرب اطلاعات و دانش هایی تولید می نمایند که این ها محصولات اصلی و خروجی شرکت می باشند .

عبارت دانش بنیان برگرفته از مجوز و گواهینامه ای است که به این گونه شرکت ها اعطا می گردد .

ارزیابی و طبقه بندی شرکت های دانش بنیان و اعطا گواهینامه مبتنی بر دانش بنیان بودن موضوع فعالیت شرکت تحت نظارت معاونت علمی ریاست جمهوری می باشد .

این طبقه بندی شامل موارد ذیل می گردد :

 شرکت دانش بنیان نوپا نوع یک

 شرکت دانش بنیان نوپا نوع دو

 شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک

 شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو(صنعتی)

 شرکت دانش بنیان تجاری سازی

 شرکت دانش بنیان فرآیندی و خدماتی

 شرکت دانش بنیان نرم و هویت ساز

 شرکت دانش بنیان حوزه EPC

وجه مشترک طبقه بندی های شرکت های دانش بنیان وجود اصل مبتنی بر علم و فناوری بودن این شرکت ها است .

طبقه بندی موجود نشان دهنده میزان مزایای شرکت دانش بنیان می باشد .

شرکت های دانش بنیان نوپا نوع یک:

این گونه شرکت ها فاقد اظهارنامه مالیاتی می باشند و یا اظهار نامه مالیاتی آنان صفر می باشد یعنی فاقد درآمد بوده اند .

محصول نهایی این نوع از شرکت باید حداقل به مرحله تولید یا در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده رسیده باشد .

محصولات تولیدی این طبقه باید سطح فناوری بالایی داشته باشند.

شرکت های دانش بنیان نوپا نوع دو :

این شرکت ها نیز فاقد اظهارنامه مالیاتی هستند و یا در آمدی نداشته اند .(اظهارنامه مالیاتی آنان صفر بوده است )

محصولات این شرکت نیز باید به مرحله تولید یا در حد نمونه آزمایشگاهی رسیده باشد .

محصولات این طبقه باید از سطح فناوری نسبتا بالا برخوردار باشند ، محصولات این طبقه نسبت به محصولات نوع یک از پیچیدگی فنی پایین تری برخوردار هستند .

شرکت های دانش بنیان نوپا نوع دو از تمامی مزیت های نوع یک به استثنای معافیت مالیاتی برخوردار می باشند .

معمولا استارتاپ ها در گروه شرکت های نوپا قرار می گیرند .

شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک :

محصولات ارائه شده توسط این شرکت ها باید از فناوری و دانش بسیار بالایی برخوردار باشد .

بیش از 50 % از در آمد این شرکت ها در آخرین اظهار نامه مالیاتی باید از طریق محصول دانش بنیان باشد .

شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو ( صنعتی ) :

3 گروه از شرکت ها میتوانند در این طبقه واقع شوند :

• شرکت هایی که محصول شان به مرحله تولید رسیده است ، طراحی این تولیدات باید ناشی از تحقیق و توسعه باشد و علاوه بر این ها از میزان فناوری نسبتاً بالا برخوردار باشند .

• شرکت های دارای پروژه های مهندسی ، پیمانکاری و ساخت EPC با این شرط که حداقل 10 % از پروژه با ضوابط دانش بنیان همخوانی داشته باشد .

• شرکت هایی که محصولات آن ها وارد مرحله تولید شده و یا اینکه نمونه آزمایشگاهی آن محصول ساخته شده باشد . محصولات این قبیل شرکت ها باید ناشی از طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه و از سطح فناوری بسیار بالا برخوردار بوده و ارزش افزوده بالایی را نیز ایجاد نماید .

برای اینکه شرکتی در طبقه بندی صنعتی قرار گیرد باید حائز شرایط ذیل باشد :

فروش بیش از 10 میلیارد تومان در سال مالی قبل

صرف حداقل 10 % از درآمد سال مالی گذشته برای فعالیت های مرتبط با تحقیق و توسعه

داشتن یک واحد مستقر تحقیق و توسعه

ارائه حداقل یک کالا و خدمات دانش بنیان جدید و یا ارتقاء جدی کالا و خدمات قبلی

لازم به ذکر است که تفاوت شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک و نوع دو در عدم استفاده از معافیت مالیاتی می باشد .

شرکت های دانش بنیان تجاری سازی :

از جمله موارد مهمی که شرکت های دانش بنیان با آن روبه رو هستند و به عنوان یک معضل بیان می شود تجاری سازی محصول تولید شده و بالا بردن میزان فروش محصول شرکت دانش بنیان می باشد .

 در این راستا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به منظور تسهیل در فروش و حمایت از شرکت های دانش بنیان شرکت هایی که خدمات ارائه شده توسط آن ها باعث بالا رفتن میزان فروش و ایجاد سهولت در فروش و رونق محصولات شرکت دانش بنیان و غیر دانش بنیان شود را به عنوان شرکت های دانش بنیان تجاری سازی مورد تائید قرار می دهد .

شرکت های دانش بنیان فرآیندی و خدماتی :

شرکت هایی که با بهره مندی از تجهیزاتی که با آئین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت دانش بنیان محصولات غیر دانش بنیان تولید نمایند می توانند گواهینامه شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو را دریافت نمایند .

شرکت دانش بنیان نرم و هویت ساز:

شرکت هایی که در حوزه فناوری های نرم و هویت ساز فعال می باشند باید همانند دیگر شرکت های دانش بنیان از محصولات دانش بنیان با فناوری بالا بهره مند باشند .

شرکت های دانش بنیان حوزه EPC :

شرکت هایی که در آمد خود را از طریق مهندسی و پیمانکاری وساخت EPC به دست می آورند با این شرط که اگر حداقل 10 % از درآمد آنها با معیار های دانش بنیان هماهنگی داشته باشد گواهینامه شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو را دریافت می نمایند .

از جمله مواردی که شرکت های دانش بنیان با آن روبه رو هستند مالکیت معنوی مربوط به طرح ها ی تولید شده توسط آنان می باشد .

شرکت های دانش بنیان در قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان به این شکل تعریف شده است : (( شرکت دانش بنیان ، شرکت یا موسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم وثروت ،توسعه اقتصاد دانش محور ، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری ) تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه ( شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزار های مربوطه تشکیل می شود .))

در این قانون شرکت های دولتی و موسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی و شرکت ها و موسساتی که بیش از 50درصد از مالکیت آنها متعلق به شرکت های دولتی و موسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی باشند از حمایت های موضوع این قانون خارج شده اند .

طبق قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان نسبت به این گونه شرکت ها حمایت هایی صورت می پذیرد :

شرکت های دانش بنیان از پرداخت مالیات ، حقوق گمرکی ، سود بازرگانی و عوارض بازرگانی به مدت 15سال معاف می باشند.

تمام و یا بخشی از هزینه های مربوط به تولید ، عرضه و به کارگیری فناوری در قالب تسهیلات کم بهره و یا فاقد بهره طبق عقود شرعی به شکل بلند مدت و یا کوتاه مدت به این شرکت ها اعطا می گردد .

واحد های تولیدی ، پژوهشی ، فناوری و مهندسی شرکت های دانش بنیان برای استقرار در محل پارک های علم و فناوری و مراکز رشد ، شهرک های فناوری ،مناطق ویژه اقتصادی و یا مناطق ویژه علم و فناوری از اولویت برخوردار می باشند .

اولویت واگذاری تمام یا قسمتی از سهام مراکز پژوهشی دولتی که طبق قانون قابل واگذاری می باشد برای شرکت های دانش بنیان لحاظ شده است .

این گونه شرکت ها برای کاهش خطر پذیری دستاوردهای علمی ، نوآوری و فناوری در تمامی مراحل تولید و عرضه و به کارگیری مورد حمایت از لحاظ پوشش های بیمه ای قرار گرفته اند .

کلیه اشخاصی که مورد حمایت این قانون می باشند در صورتی که این حمایت ها را برای مقاصد و اهدافی خارج از اهداف شرکت دانش بنیان مصرف نمایند علاوه بر اینکه محرومیت از استفاده مجدد حمایت های این قانون را دارند مشمول مجازات های ذیل می گردند :

در صورتی که از تسهیلات مالی بهره مند شده باشند مکلف به رد مال و جریمه نقدی برابر با تسهیلات دریافت شده هستند .

در صورتی که از امتیاز ورود به مناقصه بهره مند شده باشند برای 3 سال از شرکت در کلیه مناقصات محروم می گردند .

در صورتی که از هرگونه پوشش بیمه ای استفاده کرده باشند برابر با پوشش بیمه ای دریافت شده جریمه خواهند شد .

درصورتی که ازمعافیت مالیاتی برخوردار شده باشند علاوه بر پرداخت میزان مالیات به میزان معافیت اعطا شده نیز جریمه خواهند شد .