به مجموعه کارهایی که در بستر اینترنت انجام می‌شود و کسب درآمد و سود را به دنبال دارند کسب‌و‌کار اینترنتی می‌گویند. با توجه به سهولت دسترسی به اینترنت، بسیاری از فعالیت‌های تجاری ترجیح می‌دهند محصولات و خدمات خود را از طریق اینترنت و نرم‌افزارهای تلفن همراه معرفی کنند. از آن‌جا که این فضا، فضای جدیدی‌ست کلاهبرداری‌ها و سوءاستفاده‌ها نیز در این فضا به راحتی صورت می‌گیرد، به همین دلیل لازم است اقداماتی برای ساماندهی این کسب و کارها درنظر گرفته شود.
بطورکلی قانون در معنای اخص عبارت است از قواعد عام و لازم الاجرایی که توسط یکی از ارگان‌های مهم کشور که وظیفه قانون گذاری را به عهده دارد وضع می‌شود. در واقع این ارگان که در کشور ما قوه مقننه نامیده می‌شود وظیفه دارد تا قواعد کلی را برای مسایل مهم مملکت وضع کند تا در هر مورد راهکاری از قبل وجود داشته باشد. قواعد کلی مسیر را روشن و از پیشامد هرگونه ابهام در زمینه‌های مختلف جلوگیری می‌کند.
علاوه‌بر قوانین عام و خاص که در خصوص کسبوکارهای اینترنتی وجود دارد بهتر است بدانید با توجه به اینکه خرید و فروش کالا در فضای مجازی امری است که این روزها بسیار رایج شده است و وب‌سایت‌ها، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و تلفن همراه نیز این امر را تسهیل کرده‌اند خرید و فروش کالا در فضای مجازی قوانین مخصوص به خود را دارد.
حال به نمونه‌هایی از قوانین که در دسته قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی قرار می‌گیرند جهت سهولت مراجعه و شناسایی قوانین حاکم اشاره می‌کنیم.
۱-قانون تجارت الکترونیک
این قانون به منظور شناسایی معاملات و اسناد الکترونیکی در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسید و مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسطه‌های الکترونیکی و با استفاده از سیستم‌های ارتباطی جدید به کار می‌رود.
۲-قانون جرائم رایانه‌ای
این قانون در سال ۱۳۸۸ به منظور تعیین مصادیق استفاده مجرمانه از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی به تصویب رسید. آنچه که به عنوان جرایم رایانه‌ای، جرایم اینترنتی و جرایم سایبری نام برده می‌شود مجموعه‌ای از بزهکاری‌هایی است که به وسیله رایانه و ابزارهای الکترونیکی رقم می‌خورد.
۳-قانون حمایت از حقوق مصرف کننده
قانون حمایت از مصرف‌کننده یعنی مجموعه اختیارات و امتیازاتی که مصرف‌کننده در قبال عمل خرید یک کالا یا خدمات از فروشنده دریافت می‌کند تا در صورت بروز اشکال، معلوم شدن عیب و نقص، احراز ضرر و زیان، عدم کارآیی و ثمربخشی و یا ایراد خسارت، برای جبران ضرر خود از آن استفاده کند. این قانون در سال ۱۳۸۸ به تصویب رسید.
۴-آیین‌نامه‌های کسبوکارهای اینترنتی
در ادامه توضیح قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های کسب و کارهای اینترنتی آئین‌نامه‌ها سه نوع‌اند. اعتبار آئین‌نامه منوط است به اینکه اولا مغایر قانون عادی نباشد ثانیا تکالیف جدیدی برای مردم ایجاد نکند.
*آیین نامه‌های اجرایی:
مقرراتی هستند که به حکم صریح یا ضمنی قانونگذار برای تکمیل قانون وضع می شوند . به علت عدم استقلال ذاتی آنها به آنها ایین نامه های غیر مستقل نیز می گویند
*آیین نامه جایگزین قانون یا ایین نامه های تفویضی:
مقرراتی که با اذن صریح قانونگذار توسط مجریه تدوین میشوند اما ماهیتا با قانون فرقی ندارند.
آیین نامه مستقل:
مقامات اجرایی به موجب اصل ۱۳۸ می‌توانند در حدود اختیاراتشان اقدام به وضع آئین‌نامه نمایند. این نوع آئین‌نامه‌ها مستقل از قانون برای انتظام روابط افراد به کار می‌روند بسیار متنوع‌ند مانند آئین‌نامه‌های انتخاباتی ، شهرداری ، امور مالی ، استخدامی ….. مقامات واضع آن هیات وزیران ، وزیر ، استاندار ، فرماندار … می‌باشند. و به شکل زیر تقسیم‌بندی میشوند.
آئین‌نامه‌های مستقل سازمان دهنده خدمات عمومی، آئین‌نامه‌های مستقل انتظامی، آئین‌نامه‌های مستقل ضرورت (در شرایط اضطراری تصویب میشوند).
در اینجا به آیین‌نامه‌های کسبوکارهای اینترنتی اشاره می‌کنیم:
*آیین نامه اجرایی چگونگی صدور مجوز و نحوه نظارت بر فعالیت افراد صنفی در فضای مجازی و بازاریابی شبکه ای:
۱-ضوابط عرضه اینترنتی کالا وخدمات دامی وگیاهی
۲-دستورالعمل فعالیت صرافی ها
۳-آیین نامه اجرایی قانون اصلاح ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی
۴-آیین نامه جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی
۵-آیین نامه حمایت از حقوق مصرف کننده
۶-آیین نامه اجرایی مواد ۳۸ و ۴۲ قانون تجارت الکترونیکی
دستورالعمل‌های کسبوکارهای اینترنتی کدامند؟
دستورالعمل، تعیین ضوابط اجرایی برای واحدهای شرکت به منظور ارائه اطلاعات فنی و عملی است. دستورالعمل عبارت است از ترتیب انجام کار به ترتیب اجرای آن که برای اجرا به مقامات صالحه و در حدود وظایف و مسؤولیت به کارکنان شرکت ابلاغ می‌شود. دستورالعمل‌ها به دو نوع اداری و فنی تقسیم میشوند.
دستورالعمل اداری:
به منظور اجرای ضوابط اجرایی اداری، مالی و منابع انسانی و همچنین راهنماهای کاری در این حوزه به واحدهای شرکت ابلاغ می‌گردند.
دستورالعمل فنی:
شامل ضوابط اجرایی تخصصی واحدها و همچنین راهنمای فنی می‌باشند.
در اینجا به دستورالعمل‌های کسبوکارهای اینترنتی اشاره می‌کنیم:
*ضوابط عرضه اینترنتی کلیه مکمل ها
*ضوابط ارائه خدمات خطوط بین المللی
*چارچوب فعالیت و نظارت بر وب سایت های متمرکز کننده پرداخت کسب وکارهای اینترنتی
*ممنوعیت ارائه خدمات قرض الحسنه در فضای مجازی
*الزامات فعالیت های آموزشی و پژوهشی
*الزامات خرید از وب سایت های خارجی
*ضوابط فروش اینترنتی اقلام غیر دارویی
*خدمات انجام پروژه و تهیه پایان نامه دانشجویی
*الزامات ارائه خدمات کارگزاری بورس در اینترنت
*الزامات عرضه خدمات بانکی، پولی و ارزی در اینترنت
*اقلام ممنوعه پستی
*عرضه داروهای دامپزشکی در اینترنت
*الزامات فعالیت وب سایت های خیریه
*الزامات عرضه اموال منقول فرهنگی،تاریخی وعتیقه توسط کسب و کارهای اینترنتی در اینترنت
*ضوابط ارائه خدمات بازی های برخط توسط کسب و کارهای اینترنتی
*الزامات عرضه محصولات سلامت محور
*الزامات عرضه کالاهای فرهنگی در اینترنت
*دستورالعمل اعطای نماد و نظارت بر کسب و کارهای اینترنتیفاکتور استاندارد
مونا کیانی/وکیل پایه یک دادگستری
14 دی 1398