ارث | موسسه حقوقی دادفران مهر پاو

ارث

چکیده

ارث عبارت است از ماترک که بعد از فوت شخص به وراث میرسد، در طبقات سه گانه ارث اگر طبقه اول وجود داشته باشد طبقات دیگر ارث نمی برند و همینطور طبقه دوم اگر وجود داشته باشد طبقه سوم ارث نمی برد. جهت مطالبه سهم الارث ابتدائا باید تصدیق انحصار وراثت توسط شورای حل اختلاف صادر گردد، همچنین تکلیف مالیات بر ارث نیز باید مشخص گردد.

مقدمه

بعد از اینکه شخصی فوت می کند ممکن است ماترکی (مال و اموالی) داشته باشد که وراث شخص بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت می توانند آن ماترک را بین خود تقسیم کنند. به این ماترک که به وراث می رسد ارث می گویند.

طبقات ارث

طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان، نوادگان و فرزندان آنها.

طبقه دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، برادر و خواهر و فرزندان آنها.

طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان آنها.

اگر طبقه اول وجود داشته باشد، طبقات دوم و سوم ارثی نخواهند برد. مثلا در صورتیکه متوفی فرزند داشته باشد، برادر و خواهر و یا عمو، ارث نمی برند.

اقدامات لازم برای مطالبه ارث

برای این که وراث بتوانند سهم الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است مشخص گردد که تعداد وراث و اموالی که از متوفی باقی مانده است، چقدر است.

در این خصوص شورای حل اختلاف پس از رسیدگی، گواهی نامه ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می کند که در اختیار وراث قرار خواهد گرفت.

درآگهی های حصروراثت از مطلعین درخواست می شود هرکس وصیت نامه ای از متوفی (اعم از رسمی و یا سری و یا عادی) دارد در جریان رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت جهت ملاحظه شورای حل اختلاف و یا متقاضی درخواست و سایر افراد ذینفع ارائه دهد و شورا گواهی انحصار وراثت را با رعایت مفاد وصیت نامه، صادره می کند.

مالیات بر ارث

باید تکلیف اموال و دارایی‌های فرد متوفی هم در این مرحله مشخص شود.

وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی‌مانده تهیه کنند. سپس یکی از وراث باید به اداره دارایی مراجعه کند تا تکلیف مالیات بر ارث مشخص شود.

تعیین نرخ مالیات براساس نسبت با متوفی

به‌هرحال در قانون فعلی مالیات بر ارث برحسب این‌که ترکه متوفی به چه میزان باشد، مالیاتی متفاوت دارد. نرخ مالیات بر ارث، تابعی از این امر نیز است که وارث با متوفی چه نسبتی داشته باشد. هرچه نسبت وارث با متوفی نزدیک‌تر باشد، مالیات بر ارث کمتر است و هرچقدر که نسبت وارث با متوفی دورتر باشد، نرخ مالیات بر ارث بیشتر خواهد بود.

به طور دقیق نرخ‌های اعلامی سازمان امور مالیاتی برای وراث طبقه یک است و به ترتیب برای وراث طبقه دوم دو برابر و برای وراث طبقه سوم به چهار برابر می‌رسد. همچنین باید در نظر داشت که اگر در هر طبقه حتی یک نفر ورثه در حال حیات باشد، سبب می‌شود طبقات دیگر از جهت ارث بردن باطل شوند و هیچ ارثی به آنها تعلق نگیرد.

نرخ مالیات

سهم ٢‌ درصدی دولت ارزش وسیله متوفی

در همین راستا چندی پیش سازمان امور مالیاتی کشور در اطلاعیه‌ای جزئیات مربوط به نرخ مالیات بر ارث در اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم را اعلام کرد. براساس قانون‌ سال ١٣٩۵ مالیات بر ارث، ٣‌درصد ارزش دارایی‌هایی مانند سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سودهای آنان به سازمان امور مالیاتی تعلق دارد. همچنین یک‌و‌نیم ‌درصد ارزش سهام و سهم‌الشرکه و حق‌تقدم آنها نیز مشمول مالیات می‌شود. مالیات برارث حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی نیز در قانون جدید ١٠‌درصد ارزش روز در تاریخ تحویل محاسبه شده است. این درحالی است که ٢‌درصد بهای اعلام شده سازمان امور مالیاتی کشور برای انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی نیز مالیات بر ارث تلقی می‌شود. یک ونیم‌درصد ارزش املاک برحسب تاریخ واگذاری روز نیز به دولت تعلق می‌گیرد. نرخ مالیات دارایی‌ها و اموال متوفیان ایرانی که در خارج از کشور هستند، نیز شامل ١٠‌درصد ارزش ماترک است.

همچنین اگر متوفی و وراث، تبعه خارجی باشند، اموال و دارایی‌های متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول خواهد بود. اما قوانین به همین جا ختم نمی‌شود. براساس قانون مالیات‌های مستقیم هر گونه نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌های ایرانی یا خارجی در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس که مجوز دارند، شامل نیم‌درصد ارزش فروش سهام و حق‌تقدم سهام خواهد بود. براساس تبصره یک ماده گفته شده مالیات‌های مستقیم از هر نقل و انتقال سهام و سهم‌الشرکه و حق‌تقدم سهام و سهم الشرکه شرکا در سایر شرکت‌ها، مالیات مقطوعی به میزان ۴‌درصد ارزش اسمی آنها وصول می‌شود. همچنین براساس ماده ۵٩ نقل و انتقال قطعی املاک به مأخذ ارزش معاملاتی و به نرخ ۵‌درصد است.

فقط یادتان باشد که این مالیات براساس اینکه وراث چه نسبتی با متوفی دارند دریافت می‌شود. سپس اداره دارایی به شما رسیدی می‌دهد که این رسید هم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت لازم است.

وصیت نامه جعلی

تا زمانیکه گواهی انحصار وراثت دریافت نشده باشد امکان تنظیم سند هر یک از اموال متوفی به وراث نمی باشد.

در مواردی پیش می اید که هر یک از ورثه ادعا می کنند که مثلا پدرش که متوفی می باشد یکی از زمین های خود را با قولنامه به ایشان انتقال داده است و ممکن است این قولنامه جعلی باشد و امضای پدر توسط پسرش امضا شده باشد.

در مواردی هم پیش می اید که یکی از ورثه وصیت نامه ای را تنظیم می کند که در آن متوفی (شخصی که فوت شده است) تا یک سوم به نفع ایشان وصیت کرده است. در مواردی متوفی اموالی داشته و به دلیل اینکه وراث در خارج از کشور می باشند اطلاعی از اموال متوفی ندارند و نمی دانند که متوفی چه اموالی و در کجا دارد.

مهر و موم ترکه

پس از آنکه یک نفر فوت می نماید، اولین اقدامی که برای جلوگیری از حیف و میل احتمالی و افراط و تفریط، در مورد ترکه متوفی متصور است، مهر و موم ترکه می باشد. مهر و موم ترکه گاهی با درخواست اشخاص، صورت می پذیرد و گاهی بدون درخواست اشخاص.

اشخاصی که می توانند درخواست مهر و موم ترکه کنند:

هر کدام از ورثه و یا وکیل آنها، فردی که وصیت به نفع او شده است. طلبکاران متوفی، که سند رسمی برای طلب خود داشته باشند.

تبانی برای ارث

تعداد فوت‌شدگانی که هیچ وارثی ندارند و اموالشان در نهایت به نفع دولت ضبط می‌شود، زیاد نیست. در ازای آن بیشتر فوت‌شدگان، ورثه‌ای عریض و طویل دارند که وقتی اموال میانشان تقسیم می‌شود به هر کدام سهم ناچیزی می‌رسد. در مقابل برخی نیز سهم‌الارث قابل توجهی دارند به طوری که با تقسیم ارث میان آنها زندگی هر کدامشان از این رو به آن رو می‌شود. در بین این دو گروه یعنی چه آنها که ارث اندکی از متوفی می‌برند و چه آنها که با سهم‌الارث خود به رفاه می‌رسند، کسانی هستند که یا به دنبال تبانی برای بیشتر سهم بردن هستند یا به دنبال حذف بقیه ورثه، اما قوانین ارث و سهم هر یک از افراد از آن کاملا مشخص است و هیچ فردی نمی‌تواند فرد دیگر را از رسیدن به ارث محروم کند، در حالی که اگر در جایی در حق برخی افراد اجحاف شود راه محاکم دادگستری، طرح شکایت و تلاش برای احقاق حقوق از دست رفته نیز برای آنها باز است.

ارث فرزندان از پدر و مادر

اگر پدر یا مادری فوت کند و غیر از فرزندان، وارث دیگری در طبقه اول ارث نداشته باشد، چنانچه همه دختر باشند و یا همه پسر باشند، تمام اموال بین آنها به طور مساوی تقسیم می گردد و اگر دختر و پسر با هم باشند اموال طوری تقسیم می شود که سهم هر پسر دو برابر هر دختر باشد و در این حکم فرقی نمی کند که متوفی زن (مادر) باشد یا مرد (پدر).

زن چه اموالی را به ارث می برد؟

زن به عنوان همسر متوفی، یک چهارم (اگر همسرش فرزند نداشته باشد) یا یک هشتم (اگر همسرش فرزند داشته باشد) از اموال مرد را به ارث می برد. این که چه مالی را می‌تواند به ارث ببرد بسیار مهم است، زیرا که در مقدار سهم زن موثر است. در گذشته یعنی قبل از بهمن ۸۷ زن فقط از اموال منقول (مانند خودرو و حساب بانکی) و دوم از ساختمان (اعیان) و درختان ارث می‌برد، یعنی هیچ حقی از اموال غیرمنقول که همان زمین است برای زن درنظر گرفته نشده بود. اما این رأی پس از ۷۰ سال تغییر کرد و بدین صورت شد که زن در صورت فرزند دار بودن مرد، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان را ارث می‌برد. در صورتی که مرد هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زن یک چهارم از همه اموال است. پس باید بعد از مرگ شوهر علاوه بر اموال منقول که تقسیم می‌شود، اموال غیرمنقول قیمت گذاری شده و یک چهارم یا یک هشتم از این قیمت به زن داده شود.

مراحل مطالبه ارث

بعد از فوت شخص، در صورتیکه وراث ایشان قصد تقسیم ماترک متوفی و سهم الارث را داشتند باید به شیوه زیر عمل کنند. وراث می توانند با وکیل ارث مشورت کنند تا وکیل آنها را برای مطالبه ارث و گرفتن گواهی انحصار وراثت راهنمایی کند.

برای گرفتن ارث از وراث دیگر، به دلیل اینکه نیاز به تنظیم دادخواست می باشد، وراث می توانند به صورت حضوری با وکیل ارث مشورت کنند تا وکیل آنها را در تنظیم دادخواست راهنمایی کند و یا دادخواست توسط وکیل تنظیم شود.

اگر وراث قصد داشتند که برای مطالبه ارث، وکیل بگیرند باید مدارک زیر را همراه داشته باشند:

گواهی فوت، شناسنامه متوفی، شناسنامه و کارت ملی وراث، در صورت امکان، ارائه گواهی انحصار وراثت.

ارسال نظر