«فناوری» در تعریف وایپو عبارت از دانش سیستماتیک است، این دانش چه در ذهن باشد و چه تجسم خارجی پیدا کرده باشد قابل حمایت است با این توجه که حمایت از فناوری نه در قالب نظام اختراعات که در نظام اسرار تجاری صورت می گیرد. در واقع فناوری همان دارایی فکری است.
فناوری در مفهوم عام کلمه چهار جزء دارد: سخت افزار، نرم افزار، انسان افزار و سازمان افزار. سخت افزار جلوه بیرونی فناوری و انسان افزار، عوامل انسانی جهت دهنده به سایر اجزا و سازمان افزار تشکیلات سازمانی و ساختار مدیریتی فناوری است اما نرم افزار همان دانش سیستماتیک است که بیشترین اهمیت را دارد.«انتقال» نیز تعاریف متعدد دارد اما انتقال فناوری یک فرآیند است و صرفا به معنای جا به جایی فناوری از یک مکان به مکان دیگر نیست بلکه به موجب این فرآیند، فناوری با تمام اجزاء از محل پیدایش به یک فضای جدید وارد و به مرور زمان پیاده سازی و با محیط جدید سازگار می شود به قسمی که به تدریج در محل جدید خود جذب می گردد و اهداف تعریف شده محقق گشته و زمینه توسعه تکنولوژی را فراهم می آورد. بنابراین انتقال فناوری نیز مراحل خاصی دارد که عبارتند از: گزینش فناوری، تحصیل فناوری، سازگار سازی فناوری، جذب فناوری و توسعه فناوری.
در اینکه تعریف دقیق قرارداد لیسانس چیست نظرات متفاوتی وجود دارد. لیسانس در لغت به معنای پروانه یا جواز است و «قررداد لیسانس» توافقی است که به موجب آن شخص لیسانس دهنده به لیسانس گیرنده اجازه بهره برداری از دارایی فکری خود با شرایط معین و معمولا برای مدت معین و در قلمرو جغرافیایی مشخص را در مقابل دریافت عوض اعطاء می کند. این عوض غالبا به صورت پرداخت های مستمر و دوره ای است که حق امتیاز نامیده می شود.در این که ماهیت این قرارداد چیست و آیا از جنس عقد صلح، عقد اجاره و یا حق انتفاع است اختلاف نظر فراوان است اما برخی اساتید این حوزه، قرارداد لیسانس را یک عقد معین و عهدی که قانون ثبت اختراعات, طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۸۶ و آیین نامه آن کلیات و چهارچوب آن را مشخص کرده است می دانند.
قرارداد لیسانس به اعتبار موضوع، طرفین، امکان رقابت و قابلیت واگذاری به انواعی تقسیم بندی می شود به عنوان مثال لیسانس انحصاری، لیسانسی است که در آن لیسانس دهنده حق ندارد در حدود موضوع و قرارداد به بنگاهی به جز بنگاه اول لیسانس اعطا کند. یعنی در قلمرو قرارداد، لیسانس گیرنده رقیبی نخواهد داشت.منشاء تعهدات طرفین در این قرارداد به طور معمول اراده صریح طرفین است و یا عرف های تجاری ناشی از حکم مستقیم یا غیر مستقیم قانون در کشورهای لیسانس دهنده و لیسانس گیرنده. تعهدات لیسانس دهنده شامل تعهدات تضمینی، تعهد به تسلیم، تعهد به رازداری، اعطا فناوری های تکمیلی و… و تعهدات لیسانس گیرنده پرداخت عوض، رعایت محدودیت های قراردادی، تعهد به فراهم کردن زمینه ممیزی، تعهد به عدم رقابت و …می باشد.
قرارداد لیسانس به شکل ارادی( اقاله یا فسخ) و یا غیر ارادی( بطلان یا انفساخ) منحل می شود که فسخ ناشی از نقض اساسی، شایع ترین آنهاست.در کنار قرارداد لیسانس قراردادهای واگذاری و علی الخصوص قراداد فرانشیز نیز از جمله قراردادهای مهم انتقال فناوری می باشند.[۱]
[۱] برگرفته از کتاب “حقوق انتقال فناوری” دکتر ابراهیم رهبری و جزوه درسی کلاس ایشان در دانشگاه شهید بهشتی
ویولت عزیزیان/کارآموز وکالت
09 دی 1398