یکی از جرایم علیه اموال و مالکیت، جرم خیانت در امانت است . 

خیانت در امانت عبارت است از: «استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توام با سوءنیت نسبت به مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده و بنابر استرداد یا به مصرف معین رساندن آن بوده است.»

این جرم از جرایم عمدی و مقید است .

عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت

عنصرقانونی

عنصر قانونی این جرم در ماده 674 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) بیان شده است :

«هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس ازشش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

عنصرمادی

الف- رفتار مادی و فیزیکی، خیانت در امانت به وسیله انجام یکی از چهار فعل مثبت استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال مورد امانت تحقق می پذیرد .

ب- شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم

01 موضوع جرم باید عین مال یا وسیله تحصیل مال باشد

02 سپرده شدن به یکی از طرق قانونی

03 تعلق مال به غیر

ج- نتیجه حاصله

این جرم از جمله جرایم مقید می باشد که تحقق آن منوط به این است که رفتار مرتکب منتهی به نتیجه خاصی شود .

عنصرمعنوی

تحقق جرم خیانت در امانت مثل جرم کلاهبرداری و بر خلاف جرایم مادی صرف، نیاز به وجود عنصر روانی به طور هم زمان با عنصر مادی دارد .

علم به حکم، در این جرم علم به حکم مفروض است .

علم به موضوع، یعنی مرتکب باید آگاهی داشته باشد که این عمل که انجام می دهد بر روی مال دیگری است .

سوءنیت عام، قصد ارتکاب عمل مادی فیزیکی، یعنی عمد در استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن مال سپرده شده را داشته باشد .

سوءنیت خاص، قصد رسیدن به نتیجه، یعنی قصد ایراد ضرر به مالک یا متصرف را داشته باشد .

تفاوت و تشابه بین دو جرم خیانت در امانت و کلاهبرداری

تشابه

در هردو مورد (کلاهبرداری و خیانت در امانت) قربانی از روی اراده و اختیار و به میل خود مالش را در اختیار مجرم قرار می دهد .

تفاوت

وجود حیله و تقلب در جرم کلاهبرداری که مشتمل بر اغفال و فریب قربانی است و فقدان آن در جرم خیانت در امانت

جرم کلاهبرداری به محض اخذ مال از سوی کلاهبردار ارتکاب می یابد ولی در جرم خیانت در امانت معمولا اعمالی که مجرم پس از اخذ مال بر روی آن انجام می دهد موجب تحقق جرم می گردد .

انتفاع مجرم یا شخص مورد نظر او در کلاهبرداری و عدم نیاز به وجود چنین شرطی در خیانت در امانت

عمل واحد نمی تواند شامل عنوان کلاهبرداری و خیانت در امانت باشد به علت عدم عنصر تقلب در خیانت در امانت

اگر کسی با مانور متقلبانه خود را امین معرفی و مالی را تصاحب کند کلاهبردار است نه خائن در امانت