اگرزمینی قبل ازتاریخ تصویب قانون (۱۳۴۱) و یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص یک یا چند یا همه ویژگیهای ذیل را داشته باشد زمین احیا شده یا مستثنیات است :

– اگرعرفا وعملا به عنوان زمین کشاورزی (زراعی یا باغی) معروف باشد .

– اگر عرفا وعملا داخل و محاط درمجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد .

– اگر درحوزه آبیاری یک منبع آبی ( چاه – چشمه – قنات – رودخانه و… ) قرارداشته باشد .

– اگرتسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد .

– اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد وعرفا و عملا به نام زمین دیم مرسوم باشد .

– اگر زمین دیم یا آبی محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد .

– اگر تحجیر شده باشد، هرعملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر می گویند مثل سنگ چینی دور زمین جمع آوری سنگها و توده کردن آنها ، نهرکندن دور زمین وامثال ان .

-اگرآثار جوی های قدیمی منشعب از بند های رودخانه ای در بالادست زمین و جوی هائی که آب قنوات یا چشمه سارات را به زمین می رسانده یا می رساند در زمین مشاهده شود .

– اگر درختان کهن سال در مسیر جوی های قدیمی و اطراف و اکناف زمین وجود داشته باشد .

– اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد. معمولااراضی واقع در بالادست جوی چون آب به آنها سوار نمی شده اراضی غیر احیا شده هستند واراضی زیر جوی چون آب به آنها سوار بوده اراضی احیا شده اند .

– اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل، خانه باغ،کومه ،گاش دامداری، آب انبار و….. امثال آن و یا آثاری از آنها در محل وجود داشته باشد .

– اگر زمین به صورت بندسار بوده و سابقه و آثار بهره مندی قدیمی از آبهای جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد .

– اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه های پایای مرتعی نباشد.

– اگر پوشش گیاهی موجود آثاری از زراعت های قبل و زراعت های قدیمی تر باشد .

– اگر در عکسهای هوائی محل با استفاده از استرئوسکوپ آثاراحیای قدیمی مشاهده شود، مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکسهای هوائی را داشته باشد .

– اگر زمین مورد نظر در نقشه های هوائی که براساس عکس های هوایی ترسیم شده اند در بخش اراضی مزروعی (رنگ زرد) واقع باشد . در مواردی اراضی احیا شده قدیمی دیم در نقشه هوایی در بخش اراضی ملی (رنگ سفید ) تعیین شده است .

– اگر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیبدار بدهد .

– اگر در دیمزارها راه ها و گذرگاههائی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آنها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیمزار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آنها به جای باشد .

– اگر در قسمتی از اراضی آثاری از خرمنگاه های قدیمی مشاهده شود . معمولا این خرمنگاه های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده نمایند .

– اگر در زمین آثار شخم و شیار و قطعه بندی و کرت بندی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود .

– اگر وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفا به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد .

– اگر شیب زمین مناسب و مستعد زراعت باشد، اگر چه که ممکن است سالها کشت نشده و آثار زراعت در آن محو شده باشد ولی وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی تواند بیکار مانده باشد و در گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده شده است.

– اگر چه با اجرای مواد ۲ و ۵۶ از قوانین مربوط به ملی شدن اراضی و نرسیدن اعتراض مردمی در مهلت قانونی اسناد مالکیت مردم باطل تلقی می شود و باید سند جدید به نام دولت صادر شود ولی توجه و دقت در مفاد اسناد و مبایعه نامه های قدیمی ادعائی مردم می تواند کمک موثری در تشخیصقدمت احیای اراضی مورد اختلاف بنماید .

مهم : اگر زمینی هیچ یک از مشخصه های یادشده را نداشته باشد قطعا ملی و مرتع و غیر احیا شده است .

مهدیه میرنجفی زاده
وکیل پایه دادگستری