مقدمه

 در نظام حقوقی ایران، جبران خسارات ناشی از تصادفات رانندگی یکی از مسائل مهم و پرکاربرد در روابط میان افراد و شرکت‌های بیمه محسوب می‌شود. براساس قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، شرکت‌های بیمه مکلف به جبران خسارت تا سقف تعهدات مقرر در بیمه‌نامه هستند. اما اگر میزان خسارت وارده از سقف تعهدات شرکت بیمه فراتر رود چه خواهد شد؟ در این مقاله به بررسی «خسارت مازاد بر سقف تعهد بیمه‌گر» و نحوه دریافت آن از شخص مقصر می‌پردازیم.

 محدودیت تعهدات شرکت بیمه 

 شرکت بیمه براساس قرارداد بیمه شخص ثالث، تا میزان مشخصی متعهد به پرداخت خسارت به زیان‌دیده است. این میزان بسته به نوع بیمه‌نامه و سقف تعهدات مندرج در آن ممکن است متفاوت باشد. به‌طور مثال، در برخی تصادفات ممکن است خسارت وارده به خودروی زیان‌دیده بیشتر از سقف تعهد بیمه‌گر باشد. در چنین مواردی، شرکت بیمه تنها موظف به پرداخت خسارت تا سقف مقرر در بیمه‌نامه است.

 خودروی متعارف؛ ملاک جبران مازاد

 طبق تبصره 3 ماده 8 قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب 1395، خسارت بیش از تعهد بیمه‌گر فقط تا ارزش گران‌ترین خودروی متعارف قابل مطالبه از شخص مقصر است. طبق تبصره 4 همین ماده، منظور از خودروی متعارف، خودرویی است که قیمت آن کمتر از پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال مشخص می‌شود، باشد. اگر خودروی زیان‌دیده جزء خودروهای لوکس یا نامتعارف باشد، تنها تا میزان ارزش خودروی متعارف، حق دریافت خسارت از شخص مقصر وجود دارد.

 مثال عملی

 فرض کنید خودرویی با ارزش 4 میلیارد تومان در یک تصادف آسیب ببیند و میزان خسارت وارده یک میلیارد تومان باشد. اگر سقف تعهد شرکت بیمه برای خسارت مالی 600 میلیون تومان باشد، شرکت بیمه همان مقدار را پرداخت خواهد کرد. حال اگر خودروی متعارف در سال مورد نظر 2 میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده باشد، زیان‌دیده می‌تواند فقط تا سقف خسارت وارده به خودرویی با ارزش 2 میلیارد (مثلاً 400 میلیون تومان دیگر) را از شخص مقصر دریافت کند. باقی خسارت (مازاد بر خودروی متعارف) قابل مطالبه نیست.

 مسئولیت مدنی شخص مقصر

 براساس قواعد مسئولیت مدنی، شخصی که موجب ورود خسارت به دیگری شود، موظف به جبران آن است. در تصادفات رانندگی، اگر خسارت وارده بیش از سقف پوشش بیمه باشد، مسئولیت جبران مابه‌التفاوت تا سقف قیمت خودروی متعارف بر عهده مقصر حادثه خواهد بود. این امر از طریق دادگاه‌های حقوقی قابل پیگیری است و در صورت اثبات تقصیر، رأی بر پرداخت صادر خواهد شد.

 نتیجه‌گیری

 در مواجهه با خسارت‌های بیشتر از تعهد بیمه، زیان‌دیدگان باید بدانند که قانون تا چه اندازه از حقوق آن‌ها حمایت می‌کند. هرچند شرکت بیمه تنها تا سقف تعهد خود پاسخگوست، اما این پایان کار نیست؛ قانون امکان مطالبه مابه‌التفاوت خسارت تا میزان خودروی متعارف را از شخص مقصر فراهم کرده است. شناخت دقیق از مفاهیم قانونی مانند «خودروی متعارف» و «تعهد بیمه‌گر» می‌تواند نقش مهمی در حفظ حقوق زیان‌دیدگان داشته باشد. در چنین مواردی، مشورت با یک وکیل متخصص در حوزه بیمه و مسئولیت مدنی می‌تواند به درک بهتر روند قانونی، تهیه مستندات لازم و پیگیری مؤثر حقوقی کمک شایانی کند. وکیل می‌تواند با تحلیل جزئیات پرونده، مسیر درستی برای جبران خسارت پیشنهاد دهد و از تضییع حقوق افراد جلوگیری نماید.

  ساغر نوروزیان