طبق مواد 503 و 504 قانون مدنی، اگر مستأجر در زمین استیجاری اقدام به ساخت بنا یا کاشت درخت کند، وضعیت حقوقی این عمل بستگی به اذن یا عدم اذن موجر دارد. در صورتی که این اقدامات بدون اجازه موجر انجام شود، عمل مستأجر در حکم غصب است. در این حالت، موجر و مستأجر حق دارند در هر زمان بنا یا درخت را قلع‌وقمع کنند. این حق به دلیل مالکیت موجر بر زمین و مالکیت مستأجر بر بنا یا درخت است.
اما اگر مستأجر با اجازه موجر اقدام به ساخت یا کاشت کند، موجر دیگر حق قلع‌وقمع را ندارد. پس از پایان مدت اجاره، اگر بنا یا درخت همچنان در تصرف مستأجر باشد، او ملزم به پرداخت اجرت‌المثل زمین به موجر است. اما اگر زمین در اختیار موجر باشد، او باید اجرت‌المثل بنا یا درخت را به مستأجر بپردازد.
به‌عنوان یک استثنای مهم، در مورد دفن میت، حتی اگر دفن بدون اجازه موجر انجام شود، نبش قبر ممنوع است. این موضوع نشان‌دهنده حمایت قانون از احترام به میت و اصول اخلاقی است.
بنابراین، اذن موجر نقش کلیدی در تعیین وضعیت حقوقی اقدامات مستأجر در زمین استیجاری دارد و طرفین باید پیش از هر اقدامی، توافقات لازم را به‌صورت صریح مشخص کنند.
زهرا اکبری پویانی
زهرا اکبری پویانی
27 تیر 1404