مزاحمت ملکی یکی از مهم‌ترین مسائل حقوقی است که در دعاوی حقوقی و کیفری مطرح می‌شود. در حقوق ایران، مزاحمت ملکی به هرگونه مداخله یا رفتار شخصی اطلاق می‌شود که بدون مجوز قانونی، مانع استفاده مشروع و قانونی مالک یا متصرف قانونی از ملک خود شود. این موضوع، ریشه در اصول فقهی و حقوقی دارد و در قوانین مدنی، کیفری و رویه قضایی کشور تبیین شده است.
ـ تعریف مزاحمت ملکی
مزاحمت ملکی به حالتی اطلاق می‌شود که شخصی بدون تصرف در ملک، با انجام اعمال یا ترک اعمالی، مزاحم استفاده مالک یا متصرف از ملک خود گردد. امکان طرح دعوای مزاحمت ملکی حقوقی در ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی و دعوای مزاحمت ملکی کیفری در ماده 690 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده پیش‌بینی شده است.
ـ انواع مزاحمت ملکی
مزاحمت ملکی می‌تواند به دو نوع حقوقی و کیفری تقسیم شود:
1- مزاحمت حقوقی: زمانی است که رفتار شخص مزاحم، نقض حقوق مالک یا متصرف باشد، اما این رفتار از مصادیق جرم محسوب نشود. در این موارد، مرجع صالح، دادگاه حقوقی است و خواهان می‌تواند با تقدیم دادخواست، رفع مزاحمت را مطالبه کند.
2- مزاحمت کیفری: مزاحمت ممکن است به‌گونه‌ای باشد که عنوان مجرمانه داشته باشد. بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، هر شخصی که بدون حق و با علم به عدم حق خود، اقدام به تصرف یا مزاحمت در املاک دیگری کند، به مجازات حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ـ شرایط تحقق مزاحمت ملکی
برای شکایت از مزاحمت ملکی، شرایط زیر باید محقق باشد:
1- وجود مالکیت یا تصرف قانونی: خواهان باید مالکیت یا تصرف مشروع خود را نسبت به ملک اثبات کند.
2- عدم تصرف در ملک: رفتار مزاحم نباید به حدی باشد که منجر به تصرف عدوانی شود؛ زیرا در این صورت، دعوا ماهیت دیگری خواهد داشت.
3- رفتار مزاحم: اعمال یا ترک اعمالی که موجب اختلال در استفاده از ملک شود.
4- غیرقانونی بودن رفتار مزاحم: اقدامات شخص مزاحم باید بدون مجوز قانونی و خلاف حقوق مالکانه یا تصرف مشروع باشد.
ـ دلایل و مستندات شکایت
برای اثبات مزاحمت ملکی، شاکی می‌تواند از ادله زیر استفاده کند:
1- سند مالکیت یا سند تصرف قانونی
2- شهادت شهود
3- معاینه محلی یا کارشناسی رسمی دادگستری
4- فیلم یا عکس از رفتار مزاحم
ـ نحوه طرح شکایت مزاحمت ملکی
1- تنظیم دادخواست یا شکوائیه مطابق با نوع دعوا (حقوقی یا کیفری)
2- ارائه مستندات مالکیت یا تصرف
3- مراجعه به مرجع صالح و ثبت دادخواست یا شکوائیه
4- پیگیری پرونده در مراجع قضایی و شرکت در جلسات دادرسی
مزاحمت ملکی از جمله دعاوی شایع در نظام حقوقی ایران است که با توجه به قوانین مدنی و کیفری، رویکردهای متفاوتی برای رفع آن پیش‌بینی شده است. در طرح شکایت، خواهان باید با توجه به ماهیت موضوع، مستندات کافی ارائه داده و شرایط تحقق مزاحمت را اثبات کند. رعایت دقت در نگارش دادخواست و شکوائیه و ارائه دلایل مستدل و قانونی، می‌تواند تأثیر مهمی در موفقیت پرونده داشته باشد.
سمیه شهبازی دستجرده
سمیه شهبازی دستجرده
07 تیر 1404