فرض کنید:
- علی و حسن یک قطعه زمین 1000 متری را به صورت مشترک (هر کدام 500 متر) دارند.
- علی سهم خودش (500 متر) را به رضا می‌فروشد به مبلغ 500 میلیون تومان
- حسن که شریک علی است، از حق شفعه خود استفاده می‌کند و با پرداخت 500 میلیون تومان به رضا، سهم او را تملک می‌کند.
- حالا کل زمین 1000 متری متعلق به حسن می‌شود.
در این مرحله اگر:
- علی و رضا تصمیم بگیرند معامله را اقاله کنند (یعنی با توافق یکدیگر معامله را به هم بزنند)
- این اقاله هیچ تأثیری در مالکیت حسن ندارد و حسن همچنان مالک کل زمین باقی می‌ماند.
چرا؟
1. چون حق شفعه یک حق قانونی است و وقتی حسن از این حق استفاده کرده و مالک شده، این مالکیت قطعی است.
2. توافق بعدی علی و رضا نمی‌تواند حقی که قانوناً به حسن رسیده را از او بگیرد.
به عبارت ساده‌تر: وقتی شما با استفاده از حق شفعه مالک مال غیرمنقولی شدید، فروشنده و خریدار اولیه نمی‌توانند با توافق خودشان این مالکیت را از شما پس بگیرند.
بعد از اقاله چه چیزی باید برگردانده شود؟
- پس از اقاله، علی باید 500 میلیون را به رضا برگرداند.
- اما رضا نمی‌تواند ملک را برگرداند، چون آن را از دست داده است، زیرا ملک در حال حاضر در تملک حسن است و قابل بازگشت نیست.
نتیجه:
- علی باید 500 میلیون را به رضا برگرداند.
- رضا باید بدل یا معادل ملک را به علی بدهد.
فریده امینی آهی‌دشتی
فریده امینی آهی‌دشتی
05 تیر 1404