در حوزه حقوق ثبت، دقت در انتخاب واژگان فنی و تخصصی اهمیت بسزایی دارد. استفاده نادرست از اصطلاحات می‌تواند منجر به ابهامات حقوقی، تأخیر در فرآیندهای ثبتی و حتی بروز دعاوی حقوقی شود. این مقاله به بررسی چهار اصطلاح کلیدی در حوزه ثبت املاک می‌پردازد که اگرچه در ظاهر مشابه به نظر می‌رسند، اما از نظر معنای حقوقی و کاربرد، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند.
1ـ تحدید حدود
تحدید حدود از مهم‌ترین مراحل ثبت ملک است که در ماده 15 قانون ثبت به صراحت مورد اشاره قرار گرفته است. این اصطلاح به معنای تعیین محدوده ملک در صحنه عمل و به صورت رسمی توسط مأموران ثبت است.
ویژگی‌های تحدید حدود:
ـ عملیاتی قانونی است که توسط نماینده رسمی اداره ثبت انجام می‌شود.
ـ طی آن، حدود و ثغور ملک به صورت دقیق و با حضور مالک یا نماینده قانونی او مشخص می‌شود.
ـ نیازمند تنظیم صورت‌جلسه تحدید حدود است.
ـ به مالکین مجاور اطلاع داده می‌شود تا در هنگام تحدید حدود حضور داشته باشند.
ـ به طور کلی، به معنای تعیین حدود و مشخصات ملک از نظر موقعیت، مساحت و اضلاع مجاور است.
2ـ تعیین حدود
تعیین حدود اصطلاحی است که عمدتاً در مورد املاک مفروزه (تقسیم شده) به کار می‌رود که در داخل ملکی قرار دارند که قبلاً تحدید حدود شده است.
ویژگی‌های تعیین حدود:
ـ برای املاک مفروز شده از یک ملک بزرگ‌تر استفاده می‌شود.
ـ نیازمند تحدید حدود اولیه ملک اصلی است.
ـ فرآیندی است که پس از افراز یا تفکیک صورت می‌گیرد.
ـ برخلاف تحدید حدود، نیازمند تشریفات کامل ماده 15 قانون ثبت نیست.
3- تثبیت حدود
تثبیت حدود به فرآیندی گفته می‌شود که هدف آن احراز و تحکیم حدود واقعی ملک در طبیعت است.
ویژگی‌های تثبیت حدود:
ـ به منظور مشخص کردن حدود واقعی ملک در محل انجام می‌شود.
ـ معمولاً برای املاکی که فاقد طول و متراژ دقیق در اسناد هستند کاربرد دارد.
ـ می‌تواند پس از اعتراض به تحدید حدود یا بروز اختلاف بین مالکین مجاور انجام شود.
ـ هدف آن کشف حقیقت و تعیین دقیق محدوده ملک است.
ـ در مواردی که حدود ملک مخدوش شده یا تغییر کرده باشد، از این فرآیند استفاده می‌شود.
4- تطبیق حدود
تطبیق حدود اصطلاحی است که به مرحله‌ای از فرآیند تحدید حدود اشاره دارد که در آن، نمایندگان املاک مجاور صورت‌جلسه تحدید حدود را مطالعه و امضا می‌کنند.
ویژگی‌های تطبیق حدود:
ـ به معنای انطباق حدود تعیین شده با واقعیت و مورد تأیید قرار گرفتن آن توسط مالکین مجاور است.
ـ جزئی از فرآیند تحدید حدود به حساب می‌آید.
ـ اهمیت آن در جلوگیری از اعتراضات بعدی است.
ـ نقش مهمی در تثبیت حقوقی حدود ملک دارد.
ـ با امضای صورت‌جلسه تحدید حدود توسط مالکین مجاور، رسمیت می‌یابد.
تأثیر استفاده نادرست از اصطلاحات در لوایح ثبتی
استفاده نادرست از اصطلاحات فوق در لوایح و اسناد ثبتی می‌تواند به پیامدهای جدی منجر شود:
1ـ تفسیر نادرست درخواست: ممکن است اداره ثبت، درخواست متقاضی را به اشتباه تفسیر کند.
2ـ تأخیر در فرآیند ثبتی: استفاده از اصطلاح نادرست می‌تواند منجر به نیاز به اصلاحیه و در نتیجه طولانی شدن فرآیند در یک پرونده ثبتی شود.
3ـ بروز اختلافات حقوقی: ممکن است منجر به بروز اختلاف بین مالک و اداره ثبت یا مالکین مجاور شود.
4ـ تضییع حقوق: در صورت عدم اصلاح به موقع، ممکن است حقوق مالک یا دیگران تضییع شود.
5ـ نیاز به فرآیندهای اصلاحی: در نهایت ممکن است نیاز به طی فرآیند اصلاح سند یا اصلاح صورت‌جلسه تحدید حدود باشد.
نتیجه‌گیری
در حوزه حقوق ثبت، دقت در انتخاب واژگان فنی و تخصصی، امری حیاتی است. استفاده از اصطلاحات دقیق و صحیح در لوایح ثبتی، ضمن تسهیل فرآیند رسیدگی، از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند.
حقوق‌دانان، کارشناسان ثبت و دفاتر اسناد رسمی باید با دقت کافی به تفاوت‌های ظریف بین اصطلاحاتی چون تحدید حدود، تعیین حدود، تثبیت حدود و تطبیق حدود توجه کنند. این دقت نظر، ضمن حفظ حقوق مالکین، به ثبات حقوقی اسناد مالکیت کمک شایانی می‌کند.
در نهایت، همان‌طور که مشاهده شد، استفاده از واژه "تحدید حدود" به جای "تعیین حدود" در لایحه ثبتی، به‌رغم شباهت ظاهری، می‌تواند موجب سردرگمی در فرآیند ثبتی شود. لذا توصیه می‌شود که قبل از تنظیم هرگونه لایحه یا درخواست ثبتی، از صحت اصطلاحات به کار رفته در آن اطمینان حاصل شود.
فریده امینی آهیدشتی
فریده امینی آهیدشتی
15 خرداد 1404