مقدمه

در سال‌های اخیر، با رشد سریع بازار رمزارزها، دستگاه‌های ماینر نیز به یکی از ابزارهای پرطرفدار برای استخراج ارز دیجیتال تبدیل شده‌اند؛ اما در ایران، استفاده و حتی نگهداری این دستگاه‌ها تابع قوانین و مقررات خاصی است که نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند منجر به مجازات‌های سنگین شود. از ضبط دستگاه و جریمه‌های مالی گرفته تا حتی پیگرد کیفری و قطع برق، همه این موارد در صورت تخلف قابل اعمال است. در این مقاله، به بررسی دقیق این سؤال می‌پردازیم که آیا صرف داشتن دستگاه ماینر در ایران جرم محسوب می‌شود یا خیر و تحت چه شرایطی می‌توان به شکل قانونی به فعالیت استخراج رمزارز پرداخت.

۱- قانون‌ در خصوص قاچاق دستگاه ماینر چه حکمی دارد؟

مستند قانونی قاچاق ماینر در ایران بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز است که آخرین اصلاحات آن در سال ۱۴۰۰ صورت گرفته است. طبق این قانون:

قاچاق کالا و ارز به معنای هر فعل یا ترک فعلی است که موجب نقض تشریفات قانونی مربوط به ورود و خروج کالا و ارز گردد و بر اساس این قانون یا سایر قوانین، قاچاق محسوب می‌شود.

- وارد کردن دستگاه ماینر بدون مجوزهای قانونی و رعایت تشریفات گمرکی، مصداق قاچاق کالا است و مرتکب علاوه بر ضبط دستگاه، ممکن‌ است به جریمه نقدی معادل یک تا سه برابر ارزش دستگاه نیز محکوم شود.

- علاوه بر وارد کردن دستگاه ماینر به صورت قاچاق، خرید، فروش، حمل و نگهداری ماینر قاچاق نیز جرم است و مشمول جریمه‌های مالی و ضبط دستگاه می‌شود.

- قانون همچنین دولت را موظف کرده است سامانه‌های الکترونیکی و هوشمند برای نظارت بر واردات، صادرات، حمل، نگهداری و مبادله کالا ایجاد کند و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به رعایت این قانون و ثبت اطلاعات در سامانه‌ها هستند.

۲- آیا نگهداری ماینر جرم است؟

نگهداری دستگاه ماینر در ایران به خودی خود جرم محسوب نمی‌شود، اما مشروط و محدود به رعایت قوانین خاصی است.

- شرایط قانونی نگهداری ماینر

نگهداری و استفاده از ماینر (دستگاه استخراج رمزارز) تنها در صورتی قانونی است که دستگاه به صورت قانونی و با طی مراحل گمرکی و اخذ مجوزهای لازم وارد کشور شده باشد.

فرد یا شرکت دارنده دستگاه، مجوز رسمی استخراج رمزارز را از وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) دریافت می‌کند.

۳- مواردی که نگهداری ماینر جرم محسوب می‌شود:

- نگهداری ماینر قاچاق: اگر دستگاه ماینر بدون مجوز و به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد، حتی صرف نگهداری آن (بدون استفاده) نیز مستفاد از ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز جرم است و مجازات دارد. مجازات حسب مورد می‌تواند شامل ضبط دستگاه و جریمه نقدی معادل ۱ تا ۳ برابر ارزش دستگاه باشد.

- نگهداری و استفاده بدون مجوز: اگر دستگاه ماینر مجوز قانونی داشته باشد، اما فرد بدون دریافت مجوز استخراج از وزارت صمت اقدام به استفاده یا حتی صرف نگهداری آن برای استخراج کند، مرتکب عمل‌غیرقانونی شده و مشمول مجازات‌های قانونی می‌شود.

- نگهداری توسط واحد صنفی بدون مجوز: طبق ماده ۱۸ مکرر الحاقی ۱۳۹۴/۰۷/۲۱ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، برای واحدهای صنفی، جریمه‌ها سنگین‌تر است و علاوه بر ضبط دستگاه، ممکن‌است جریمه نقدی تا ۶ برابر ارزش دستگاه و حتی تعطیلی محل کسب در صورت تکرار تخلف پیش‌بینی شود.

۴- نکات تکمیلی

- صرف داشتن دستگاه بدون استفاده، اگر دستگاه قاچاق نباشد و مجوز واردات داشته باشد، جرم نیست، اما اگر دستگاه قاچاق باشد یا بدون مجوز استخراج نگهداری شود، جرم تلقی می‌شود.

- استفاده از برق غیرمجاز یا آسیب به تأسیسات عمومی در جریان استخراج رمزارز با ماینر، مشمول مجازات‌های شدیدتر و قوانین مربوطه نیز می‌شود.

۵- وضعیت حقوقی استخراج رمزارز‌ها"

استخراج ارزهای دیجیتال در ایران قانونی است، اما مشروط به رعایت مقررات و دریافت مجوزهای لازم از وزارت صنعت، معدن و تجارت (وزارت صمت) می‌باشد.

۶- نکات کلیدی درباره قانونی بودن استخراج ارز دیجیتال در ایران:

- استخراج رمزارزها به عنوان یک صنعت، پذیرفته شده است و امکان فعالیت قانونی وجود دارد، اما برای انجام این فعالیت باید مجوز رسمی از وزارت صمت دریافت شود.

- هرگونه فعالیت مرتبط با استخراج ارز دیجیتال شامل واردات، تولید، فروش و تعمیر دستگاه‌های ماینر، فقط با مجوز وزارت صمت و از طریق مسیرهای قانونی تجاری و گمرکی مجاز است.

- استخراج بدون مجوز‌، غیرقانونی است و در صورت شناسایی، دستگاه‌ها توقیف و برق مصرفی قطع می‌شود و فرد متخلف ممکن است تحت پیگرد قانونی قرار گیرد.

۷- مجوز قانونی استخراج رمز ارز

- مجوز استخراج شامل مراحل ثبت‌نام در سامانه‌های مربوطه (مانند سامانه بهین‌یاب) و دریافت جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری است.

- فعالیت استخراج باید در مکان‌های مشخص شده مانند شهرک‌های صنعتی یا مناطق آزاد تجاری انجام شود و استخراج در محل‌های غیرمجاز یا با برق غیرمجاز ممنوع و جرم است.

- مصرف برق بالای دستگاه‌های استخراج یکی از دلایل اصلی وضع مقررات و محدودیت‌ها است و وزارت نیرو و نیروی انتظامی حق دارند در صورت تخلف، ماینرها را توقیف کنند؛ بنابراین، اگر قصد استخراج ارز دیجیتال در ایران را دارید، باید ابتدا مجوزهای لازم را از وزارت صمت دریافت کنید و در مکان‌های مجاز فعالیت کنید تا از برخورد قانونی جلوگیری شود.

۸- استفاده از ماینر غیرمجاز

استفاده از ماینر غیرمجاز در ایران عواقب و مجازات‌های متعددی دارد که شامل جریمه‌های مالی، ضبط دستگاه، قطع برق و حتی مجازات‌های کیفری می‌شود. مهم‌ترین عواقب قانونی استفاده از ماینر غیرمجاز عبارتند از:

۱. ضبط دستگاه ماینر و معرفی به مراجع قضایی:

دستگاه‌های ماینر غیرمجاز که فاقد کد شناسه در سامانه جامع تجارت باشند، به عنوان کالای قاچاق شناخته شده و در صورت کشف، توسط پلیس ضبط می‌شوند و استفاده‌کننده از آنها به مراجع قضایی معرفی می‌شود.

۲. جریمه‌های مالی سنگین

جریمه نقدی ممکن‌است برابر با ۱ تا ۳ برابر ارزش دستگاه برای نگهداری و استفاده از ماینر قاچاق و غیرمجاز باشد

در صورت تخلف مکرر توسط واحدهای صنفی، جریمه‌ها افزایش یافته و ممکن است تا ۶ برابر ارزش دستگاه نیز برسد.

همچنین، بهای برق مصرفی دستگاه‌ها باید مطابق تعرفه استخراج رمزارزها پرداخت شود که معمولاً دو برابر تعرفه برق خانگی است و در صورت استفاده غیرمجاز، اداره برق جریمه‌ای معادل دو برابر بهای برق مصرفی اعمال می‌کند.

۳. قطع برق دستگاه و محل استفاده

اداره برق حق دارد برق مصرفی ماینرهای غیرمجاز را قطع کند و در صورت ادامه تخلف، اقدامات سختگیرانه‌تری انجام دهد.

۴. مجازات کیفری و حبس

- در صورت ایجاد آسیب به بهداشت عمومی و محیط زیست، ممکن است وفق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات) تا یک سال حبس در انتظار استفاده‌کنندگان غیرمجاز باشد.

در صورت آسیب رساندن به تأسیسات عمومی مانند انشعابات برق، کابل‌ها و نیروگاه‌ها، طبق ماده ۶۸۷ تعزیرات ۱۳۷۵ مجازات حبس از ۳ تا ۱۰ سال در نظر گرفته می‌شود.

- در مواردی که آسیب به نظم و امنیت عمومی یا نظام اسلامی باشد، مجازات می‌تواند شدیدتر و معادل محارب باشد.

۶. ردیابی و پیگرد توسط پلیس فتا

پلیس فتا با استفاده از فناوری‌های ردیابی، ماینرهای غیرمجاز را شناسایی و با متخلفان برخورد می‌کند و آنها را به مراجع قضایی معرفی می‌نماید.

۹- اقدامات قانونی برای واردات ماینر

۱- برای قانونی بودن واردات ماینر، علاوه بر داشتن مجوز استخراج از وزارت صنعت، معدن و تجارت، باید مجوز گمرکی نیز دریافت شود و دستگاه‌ها در سامانه‌های مربوطه ثبت و شناسه قانونی داشته باشند.

۲- وجود مجوزهای گمرکی برای واردات دستگاه ماینر، شرط لازم اما کافی برای استفاده قانونی از ماینر در ایران نیست.

- مجوز گمرکی و ترخیص دستگاه:

واردات دستگاه ماینر پس از طی مراحل قانونی، پرداخت تعرفه گمرکی و ثبت دستگاه در سامانه جامع تجارت، امکان‌پذیر است و دستگاه می‌تواند به صورت قانونی وارد کشور شود.

- ثبت دستگاه و دریافت شناسه یکتا:

پس از واردات قانونی، دستگاه باید در سامانه‌های مربوطه ثبت شده و شناسه یکتا دریافت کند تا قابل شناسایی و پیگیری قانونی باشد.

- اخذ مجوز استخراج از وزارت صنعت، معدن و تجارت:

برای استفاده قانونی از دستگاه ماینر (استخراج ارز دیجیتال)، صرف داشتن مجوز گمرکی کافی نیست و باید مجوز استخراج رمزارز از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت شود.

این مجوزها نشان می‌دهد که فرد یا شرکت دارای صلاحیت و شرایط قانونی برای فعالیت استخراج است و فعالیت ماینینگ در چارچوب مقررات انجام می‌شود.

۱۰- مراحل قانونی وارد کردن ماینر به ایران

برای واردات قانونی دستگاه ماینر به ایران باید مراحل و مجوزهای مشخصی را طی کنید که شامل موارد ذیل است:

- اخذ مجوز واردات از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)

- ابتدا باید مجوز واردات ماینر را از سازمان توسعه و نوآوری وزارت صمت دریافت کنید. این مجوز بسته به نوع و تعداد دستگاه‌ها صادر می‌شود.

- دریافت ثبت سفارش کالا

پس از اخذ مجوز واردات، باید ثبت سفارش کالا را در سامانه وزارت صمت انجام دهید تا اجازه واردات رسمی و قانونی صادر شود.

- دارا بودن کارت بازرگانی معتبر

کارت بازرگانی به نام واردکننده یا صاحب پروانه بهره‌برداری فارم ماینینگ باید موجود باشد تا بتوانید واردات را انجام دهید.

- دارا بودن پروانه بهره‌برداری فارم ماینینگ:

برای ترخیص دستگاه، پروانه بهره‌برداری فارم استخراج رمزارز از وزارت صمت لازم است.

- اخذ مجوز استاندارد از سازمان ملی استاندارد ایران:

دستگاه‌های وارداتی باید استانداردهای لازم را داشته باشند و این مجوز برای ترخیص ضروری است.

- دریافت مجوز بانک مرکزی برای تامین ارز:

برای واردات کالاهای ارزی، مجوز بانک مرکزی جهت تامین ارز دولتی یا نیمایی لازم است.

تهیه اظهارنامه گمرکی و پرداخت عوارض و مالیات‌های قانونی

- اظهارنامه گمرکی باید به گمرک ارائه شود و بر اساس تعرفه گمرکی (ردیف تعرفه ۸۴۷۱۹۰۹۰) عوارض گمرکی، سود بازرگانی و مالیات قانونی پرداخت گردد.

- ترخیص کالا از گمرک و تحویل دستگاه:

پس از طی مراحل فوق و ارائه مدارک کامل، دستگاه از گمرک ترخیص شده و به واردکننده تحویل داده می‌شود.

- ثبت و پیگیری قانونی دستگاه پس از ورود:

برای استفاده قانونی از ماینر، باید دستگاه را در سامانه‌های مربوطه ثبت و مجوز استخراج رمزارز را دریافت کنید.

نتیجه‌گیری

داشتن دستگاه ماینر در ایران تنها زمانی جرم محسوب می‌شود که دستگاه به‌صورت قاچاق وارد شده باشد یا بدون مجوز قانونی مورد استفاده قرار گیرد. قانون به‌روشنی میان ماینرهای قانونی و غیرقانونی تفاوت قائل شده و برای تخلفات، مجازات‌های سنگینی مانند جریمه‌های چند برابری و ضبط دستگاه در نظر گرفته است. بنابراین، اگر قصد فعالیت در حوزه استخراج رمزارز را دارید، آگاهی کامل از مراحل قانونی واردات، ثبت دستگاه و اخذ مجوز استخراج از وزارت صمت، پیش‌شرطی ضروری برای دور ماندن از تبعات قانونی و حفظ سرمایه‌تان است. فعالیت هوشمندانه، یعنی حرکت در مسیر قانون.

رضا رمضانی