عنوان قرارداد به‌عنوان یک عنصر توصیفی، نخستین معرف ماهیت حقوقی و محتوای آن است. در حقوق ایران، عنوان قرارداد به‌خودی‌خود جزو شرایط اساسی صحت قرارداد محسوب نمی‌شود و عدم وجود یا اشتباه در آن تأثیری بر اعتبار قرارداد ندارد. با این‌حال، عنوان به‌طور غیر مستقیم می‌تواند نقش مهمی در تفسیر و اجرای قرارداد ایفا کند.
نقش عنوان در قراردادها
۱. توصیف ماهیت حقوقی قرارداد:
عنوان، نوع و هدف قرارداد را مشخص می‌کند. (مانند قرارداد اجاره، بیع، یا پیمانکاری). این امر به طرفین و حتی دادگاه کمک می‌کند تا از ماهیت توافق آگاه شوند.
۲. کمک به تفسیر قرارداد:
در صورت بروز اختلاف، دادگاه می‌تواند با استناد به عنوان، قصد و نیت طرفین را بهتر درک کند. با این‌حال، اگر محتوای قرارداد با عنوان آن مغایرت داشته باشد، محتوای قرارداد اولویت خواهد داشت.
۳. استفاده در دعاوی حقوقی و مالی:
عنوان قرارداد می‌تواند نقش مهمی در تنظیم دعاوی حقوقی یا تسهیل امور مالیاتی و اداری داشته باشد. برای مثال، در قوانین مالیاتی، عنوان قرارداد ممکن است نشان‌دهنده ماهیت درآمدی یا هزینه‌ای آن باشد.
توصیه‌ها برای درج عنوان در قرارداد
۱. شفافیت و دقت: عنوان باید به‌وضوح نوع قرارداد را بیان کند تا از بروز سوء‌تفاهم جلوگیری شود.
۲. هم‌خوانی با محتوا: عنوان باید با مفاد و تعهدات قرارداد مطابقت داشته باشد.
۳. انعکاس حقوق و تعهدات: عنوان می‌تواند به گونه‌ای انتخاب شود که حقوق و تعهدات اصلی طرفین را نشان دهد.
اگر عنوان قرارداد با مفاد قرارداد مطابقت نداشته باشد، از نظر حقوقی چه اتفاقی می‌افتد؟
قرارداد تحت عنوان قرارداد باطلی است؛ ولی کار حقوقدان تفسیر اراده طرفین است. تفسیر اراده طرفین بر عهده مقام رسیدگی‌کننده است. (داور، قاضی،...) درست است که قرارداد تحت عنوان باطل است، ولی مفاد قرارداد صحیح است؛ چون این قرارداد مطابق با اراده طرفين تنظیم شده است.
سمیه شهبازی دستجرده
سمیه شهبازی دستجرده
16 اردیبهشت 1404