رسیدگی به دعاوی خانواده در صورت عدم تشکیل دادگاه خانواده، در حوزه قضایی شهرستان، با دادگاه عمومی حقوقی آن شهرستان، و در حوزه قضایی بخش، با دادگاه عمومی بخش است. مگر دعاوی راجع به اصل نکاح (دائم، موقت، رجعی) و انحلال نکاح (اعم از طلاق، فسخ، انفساخ نکاح، بذل مدت، انقضای مدت) که باید در دادگاه خانواده نزدیک‌ترین حوزه قضایی رسیدگی شود.
در صلاحیت محلی دادگاه خانواده در خصوص دعاوی بین زوجین، قواعد خاصی حاکم است که تفاوتی ناچیز با قواعد آیین دادرسی مدنی دارد.
در این دعاوی، اگر خواهان مرد باشد، از قواعد عام آیین دادرسی مدنی تبعیت شده و طرح دعوا در دادگاه اقامتگاه خوانده یعنی زوجه صورت می‌گیرد. اما اگر خواهان زن باشد، در دعاوی مثل دعوای مطالبه مهریه غیرمنقول، رسیدگی در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک است و در سایر دعاوی مانند شروط ضمن عقد، طلاق، مهریه منقول، نفقه و .... که دعوا منقول است، زن در انتخاب دادگاه محل اقامت خوانده یا دادگاه محل سکونت خود مخیر است.
البته طبق آنچه در صدر بیان شد، دعاوی اصل نکاح و انحلال نکاح و همچنین دعوای نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن، از حیث صلاحیت رسیدگی تابع قواعد آیین دادرسی مدنی است. زیرا در دعاوی اصل نکاح و بطلان نکاح، اصل رابطه زوجیت مورد اختلاف است و در دعوای نامزدی، دلیل عدم وجود رابطه زوجیت است.
معصومه افراسیابی
معصومه افراسیابی
20 اسفند 1403