یکی از مسائل مهم در بحث دیه، افزایش سالانه آن و چگونگی پرداخت در موارد قسط‌بندی است. مطابق قانون، پرداخت دیه در جنایت‌های شبه عمدی به‌صورت قسط‌بندی انجام می‌شود. در این حالت، دیه باید طی دو قسط و در خطای محض طی سه قسط پرداخت شود، به‌گونه‌ای که هر سال یک قسط پرداخت گردد. در قوانین قدیم، قسط‌بندی دیه به این صورت تعریف نشده بود و تنها مهلت تعیین شده بود. اما حالا در قوانین جدید، قسط‌بندی و نحوه محاسبه آن به‌طور دقیق مشخص شده است.
نکته قابل توجه این است که اگر در طول پرداخت دیه، نرخ آن افزایش یابد، جانی موظف به پرداخت مبلغ اضافی است. برای مثال، اگر در سال اول، دیه ۴۰۰ میلیون تومان تعیین شده باشد و جانی نصف آن را بپردازد، در سال دوم که دیه به ۴۵۰ میلیون تومان افزایش می‌یابد، جانی باید قسط دوم را براساس دیه جدید، یعنی ۲۵۰ میلیون تومان پرداخت کند. این امر به‌ویژه در شرایطی که نرخ دیه افزایش سالانه دارد، می‌تواند چالش‌های مالی برای جانی به همراه داشته باشد.
در صورتی که طرفین در مورد مبلغ دیه به‌طور قطعی توافق کرده باشند، افزایش نرخ دیه تأثیری در افزایش مبلغ قسط‌ها نخواهد داشت و مبلغ توافق شده ملاک خواهد بود. این نکته نشان می‌دهد که قانون در رابطه با توافقات مالی میان جانی و مجنی‌علیه انعطاف‌پذیر است و طرفین می‌توانند با توافق، از تغییرات بعدی مصون بمانند.
زهرا اکبری پویانی
زهرا اکبری پویانی
11 اسفند 1403