اولین جلسه دادرسی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که نتیجه آن می‌تواند به ادامه یا پایان دادرسی منجر شود. با این حال، همواره می‌توان به تکنیک‌ها و جزئیاتی امیدوار بود که در این جلسه مهم، عاملی برای پیروزی باشند.

در آیین دادرسی مدنی، اصطلاح «اولین جلسه دادرسی» بارها به کار رفته است. طبق ماده ۶۴ این قانون، اولین جلسه دادرسی همان جلسه‌ای است که طبق زمان‌بندی مشخصی تعیین می‌شود. دادرسی به دو نوع تقسیم می‌شود: دادرسی عادی و دادرسی اختصاری. در دادرسی اختصاری، طرفین حق دارند در زمان تعیین شده حاضر شوند. دادرسی عادی به معنای تبادل لوایح است، که به نوعی دادرسی غیرحضوری محسوب می‌شود.

با این حال، موارد استثناء نیز وجود دارد. به طور خاص، ماده ۱۱۶ قانون آیین دادرسی مدنی اولین جلسه را به معنای اولین فرصت برای رسیدگی به اعتراض خوانده می‌داند. این ماده بیان می‌کند که اگر خوانده به قرار تأمین خواسته اعتراض کند، دادگاه باید در اولین فرصت به این اعتراض رسیدگی کند. در اینجا «اولین فرصت» به معنای اولین جلسه دادرسی نیست، بلکه به اولین زمان ممکن برای رسیدگی اشاره دارد.

معنای اولین جلسه دادرسی

در رای اصراری شماره ۳۰۳۱۳ در تاریخ ۳ دی ماه ۱۳۳۹ تعریف اولین جلسه دادرسی آورده شده است. بر اساس این رای، اولین جلسه دادرسی جلسه‌ای است که در آن، شرایط قانونی برای طرح و استماع دعوا فراهم باشد. در صورتی که این جلسه به هر جهتی تشکیل شود، جلسات بعدی به عنوان جلسه اول دادرسی محسوب نمی‌شوند. نکته مهم این است که امکان طرح و دفاع از دعوا وجود داشته باشد، نه صرفاً بیان ادعا.

در برخی موارد، جلسه بعدی به عنوان جلسه دوم دادرسی در نظر گرفته نمی‌شود و در واقع ادامه جلسه اول است. به عنوان مثال، اگر دادرسی به دلیل درخواست طرفین به تعویق بیفتد یا قاضی اعلام تنفس کند، جلسه بعدی ادامه همان جلسه اول خواهد بود.

نکته دیگر این است که اگر در جلسه اول دادرسی، دعوای طاری مطرح شود یا درخواست صدور قرار تأمین دعوای واهی انجام شود و به دلیل آن، دادرسی متوقف شود، جلسه بعدی همچنان به عنوان اولین جلسه دادرسی محسوب خواهد شد. با این حال، در صورت استفاده از برخی از امتیازات جلسه اول مانند طرح دعوای طاری، در جلسه بعدی دیگر امکان استفاده از این موارد وجود نخواهد داشت و فقط میتوانند از امتیازات اعمال نشده استفاده کنند.

در نهایت، اولین جلسه دادرسی به عنوان مرحله‌ای حیاتی در فرآیند دادرسی شناخته می‌شود و تأثیر زیادی در سرنوشت پرونده خواهد داشت. 

زهرا اکبری پویانی