ابتدا امضاء کنید، بعداً پشیمان شوید: ریسک‌های پنهان عدم مطالعه قراردادها

مقدمه

آیا تاکنون قراردادی را بدون درک کامل از محتوای آن امضاء کرده‌اید؟

نگران نباشید. همه ما در این وضعیت بوده‌ایم.

به عنوان مثال، آخرین باری که در یک وب‌سایت جدید یا خدمات آنلاین ثبت‌نام کردید، آیا «شرایط و ضوابط» و «سیاست حفظ حریم خصوصی» را به طور کامل خواندید و آن‌ها را کاملاً درک کردید؟

یک مطالعه اخیر که انجام شده، نشان داده است که تنها ۱٪ از کاربران فناوری واقعاً شرایط و ضوابط را می‌خوانند. این مطالعه همچنین نشان داده است که ۷۰٪ از افراد شرکت‌کننده در این تحقیق دروغ گفته و ادعا کرده‌اند که «شرایط را خوانده‌اند»، در حالی که ۳۳٪ از آن‌ها مدعی شده‌اند که «به‌طور کامل» آن را خوانده‌اند.

در ادامه به مثال‌های زیر از اشتباهات بزرگ به دلیل عدم توجه دقیق به قراردادها پیش از امضا آن‌ها توجه کنید:

۱ـ سامانه تاکسیرانی اینترنتی: یک راننده سامانه اینترنتی تاکسیرانی، علیه این شرکت بابت مسائل مربوط به پرداخت شکایت کرد. با این حال، قراردادهایی که او با کلیک بر روی دکمه «من موافقم» پذیرفته بود، حکم به داوری اجباری برای چنین ادعاهایی داده بود. زمانی که این راننده ادعا کرد که شرایط خدمات قراردادها را نخوانده است، دادگاه علیه او حکم صادر کرد و تأکید کرد که حتی بدون امضای سنتی با خودکار، کلیک بر روی دکمه «من موافقم» - به ویژه با استفاده از پلتفرم به عنوان نوعی «امضا» محسوب می‌شود.

 دادگاه اعلام کرد که خواندن یا نخواندن قرارداد توسط یکی از طرفین عملاً بی‌اهمیت است، تا زمانی که آن‌ها فرصت قانونی برای مرور آن داشته‌اند، حتی اگر خواندن روی صفحه نمایش‌های کوچک گوشی هوشمند مزاحمتی ایجاد کند. در نتیجه، دادگاه نتیجه گرفت که یک قرارداد الزام‌آور و قابل اجرا تشکیل شده است.

۲ـ خطای نقطه‌گذاری: دو شرکت بزرگ مخابراتی وارد قراردادی شدند که یکی از طرفین به دلیل یک خطای نقطه‌گذاری فکر می‌کرد که می‌تواند قرارداد را پیش از موعد مقرر پایان دهد و قرارداد را خاتمه داد. این خطای کوچک ارزشی معادل ۲.۳ میلیارد تومان داشت. امضای قرارداد بدون مطالعه آن می‌تواند منجر به عواقب غیرمنتظره‌ای شود، زیرا ممکن است ناخواسته با شرایطی که به نفع ما نیست موافقت کنیم.

· مواردی که باید در انواع قراردادها به آنها توجه کرد:

۱ـ بندهای تمدید خودکار: این بندها اجازه تمدید خودکار اشتراک‌ها را می‌دهند که ممکن است منجر به هزینه‌های ناخواسته برای خدماتی شود که دیگر نمی‌خواهید.

۲ـ بندهای خاتمه: این بندها به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چگونه و چه زمانی قرارداد می‌تواند خاتمه یابد، و ممکن است با جریمه‌ها یا عواقبی همراه باشد.

۳ـ جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری داده‌ها: این جزئیات می‌تواند به شیوه‌های نفوذی مانند جمع‌آوری گسترده داده‌ها و اشتراک‌گذاری اطلاعات شما با اشخاص ثالث اشاره داشته باشد.

۴ـ شرایط پرداخت: شرایط پرداخت نامشخص می‌تواند منجر به مشکلات مالی یا اختلافات شود.

۵ـ بندهای انحصاری: در صورتی که قرارداد به انحصار نیاز داشته باشد (یعنی شما نمی‌توانید با رقبا همکاری کنید)، اطمینان حاصل کنید که این موضوع منطقی و به نفع شما است. انحصار طولانی مدت یا بیش از حد محدود ممکن است انعطاف‌پذیری و فرصت‌های شما را محدود کند.

۶ـ حقوق مالکیت محتوا: هنگام امضای شرایط و ضوابط در هر وب‌سایت، ممکن است بخواهید به حقوق مالکیت محتوا توجه کنید: این حقوق ممکن است محتواهایی که ایجاد یا آپلود می‌کنید را به مالکیت شرکت درآورند، که ممکن است به استفاده غیرمجاز از محتوای شما منجر شود.

۷ـ بندهای عدم رقابت: این بندها مانع از انجام فعالیت‌های رقابتی در طول و گاهی بعد از همکاری یا رابطه کاری می‌شوند. بندهای عدم رقابت گسترده یا طولانی مدت می‌توانند به شدت فعالیت‌های تجاری آینده شما را محدود کنند.

۸ـ مهندسی معکوس: این بند شامل بررسی یک محصول برای درک نحوه عملکرد آن، معمولاً با هدف ایجاد محصول مشابه است. این موضوع می‌تواند محدوده فعالیت شما را محدود کند.

۹ـ محدودیت‌های مسوولیت: این بندها می‌توانند مسوولیت شرکت را محدود کنند، به این معنی که ممکن است اگر محصول یا خدمات آن‌ها به شما ضرر یا خسارت وارد کند، راهی برای جبران نداشته باشید.

۱۰ـ مدت زمان: درک مدت زمان یک قرارداد بسیار مهم است، زیرا باید منطقی باشد و با هدف اصلی تجاری مطابقت داشته باشد.

۱۱ـ استفاده از لوگوها: ممکن است بخواهید استفاده از لوگوهای خود را محدود کنید.

۱۲ـ حق تغییر شرایط: این بندها به شرکت اجازه می‌دهند تا بدون اطلاع قبلی توافقنامه را تغییر دهد، به این معنی که شرایط می‌تواند بدون اطلاع شما تغییر کند.

۱۳ـ قانون حاکم: باید بدانید که کدام قوانین برای تفسیر توافقنامه و حل اختلافات استفاده خواهد شد.

عواقب عدم دقت در موارد فوق می‌تواند ابعاد گسترده‌ای داشته باشد. به عنوان مثال:

ـ هزینه‌ها و مخارج پنهان: یکی از شایع‌ترین اثرات رد کردن سرسری یک قرارداد، پتانسیل هزینه‌ها و مخارج پنهان است. بسیاری از قراردادها بندهایی دارند که هزینه‌های اضافی یا حتی جریمه‌هایی را در شرایط خاص تعیین می‌کنند. اگر این هزینه‌ها پرداخت نشوند، ممکن است منجر به تعهدات مالی غیرمنتظره شوند.

ـ شرایط و ضوابط نامطلوب: حقوق، وظایف و تعهدات هر طرف در شرایط و ضوابط یک قرارداد مشخص می‌شود. افراد و شرکت‌ها با عدم مطالعه دقیق این بندها، خطر پذیرش شرایط نامطلوب را به جان می‌خرند. برای مثال، یک بند در قرارداد اجاره ممکن است به صاحب‌خانه اجازه دهد تا اجاره را پس از یک دوره زمانی خاص به شدت افزایش دهد.

ـ مسوولیت‌های قانونی و مالی: یکی دیگر از عوامل خطر، مسوولیت‌های قانونی و مالی است که ممکن است از عدم مطالعه قرارداد ناشی شود. افرادی که بدون درک کامل شرایط امضاء می‌کنند، ممکن است به طور ناخواسته مسوولیت خسارات، نقض قرارداد یا سایر نتایج غیرمنتظره را بپذیرند.

ـ از دست دادن حقوق و حمایت‌ها: قراردادها اغلب شامل بندهایی هستند که از حقوق و منافع طرفین محافظت می‌کنند. اگر این قوانین خوانده و درک نشوند، ممکن است از دست بروند. برای مثال، یک بند عدم رقابت در قرارداد کاری ممکن است کارگر را از پیوستن به شرکت رقیب پس از ترک کارفرما منع کند.

ـ فرصت‌های از دست رفته و پتانسیل رشد: بی‌توجهی به مطالعه یک قرارداد ممکن است علاوه بر پیامدهای فوری مالی و قانونی، تأثیرات منفی بر آینده و پیشرفت شما داشته باشد. به عنوان مثال، یک بند یا شرط فراموش‌شده در قرارداد شراکت تجاری ممکن است از تکمیل کامل یا جزئی توسعه یا کسب مشارکت‌های ارزشمند که هدف دقیق قرارداد است، جلوگیری کند.

ـ بزرگترین مسئله: حریم خصوصی داده‌ها: حفاظت از داده‌ها یک مسئله مهم است، چه قرارداد را بخوانید یا نه. قراردادها اغلب شامل بندهایی در مورد استفاده، اشتراک‌گذاری و حفاظت از داده‌ها هستند و مطالعه این بندها به شما کمک می‌کند تا بفهمید داده‌های شخصی شما چگونه مورد استفاده قرار خواهند گرفت. با این حال، حفاظت از داده‌ها فراتر از توافقنامه‌های قراردادی است و شامل نگرانی‌های گسترده‌تری درباره جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و استفاده از داده‌های شخصی است. حتی اگر یک قرارداد را نخوانده باشید، اطلاعات شخصی شما ممکن است همچنان در معرض خطر نقض‌های امنیتی قرار گیرد.

نتیجه‌گیری

برای جلوگیری از این مشکلات، ضروری است که پیش از امضاء هر قراردادی، حتماً زمانی را برای مطالعه کامل آن اختصاص دهید. حتی اگر طولانی و پیچیده باشد، خواندن مفاد قرارداد ضروری است. اگر قرارداد پیچیده یا نامفهوم است، مشورت با یک وکیل یا مشاور حقوقی می‌تواند به شما کمک کند تا به درک بهتری از مفاد آن برسید و از حقوق خود محافظت کنید. به بندهایی مانند تمدید خودکار، شرایط خاتمه، جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری داده‌ها، و محدودیت‌های مسوولیت توجه ویژه داشته باشید. این بندها می‌توانند تأثیرات بزرگی بر حقوق و تعهدات شما داشته باشند. هنگام امضای قراردادهای دیجیتال، به جای سریع گذشتن از متن، به شرایط و ضوابط دقت کنید. کلیک بر روی «موافقم» به منزله امضاء قانونی است و می‌تواند تعهدات قانونی ایجاد کند. با رعایت این راهکارها، می‌توانید از ضررهای احتمالی، جلوگیری کرده و از حقوق و منافع خود به بهترین شکل ممکن محافظت کنید. یادآوری این نکته ضروری است که چند دقیقه صرف مطالعه و درک مفاد قرارداد، می‌تواند شما را از سال‌ها پشیمانی و مشکلات حقوقی نجات دهد.

آیدا فداخواه