🔵 نظریه مشورتی جدید اداره حقوقی قوه قضاییه در خصوص دادرسی الکترونیک

شماره نظریه: ۷/۱۴۰۳/۴۹۰ 

شماره پرونده: ۱۴۰۳-۱۶۸-۴۹۰ک

 تاریخ نظریه: ۱۴۰۳/۰۷/۱۵

استعلام:

با توجه به دادرسی الکترونیک موضوع مواد ۶۴۹ تا ۶۶۳ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، آیا انجام تحقیقات و اخذ اظهارات به صورت الکترونیکی از اصحاب پرونده؛ بویژه متهم، از وظایف و اختیارات مراجع قضایی است؟ آیا متهم می‌تواند از بازجویی و پاسخ به صورت الکترونیکی استنکاف و جهت انجام تحقیقات و بررسی مستندات پرونده استفاده از حق حضور فیزیکی در مرجع قضایی و جلسه دادسرا و دادگاه را درخواست کند؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

اولاً، از مقررات دادرسی الکترونیکی؛ از جمله ماده ۶۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و مواد ۴ تا ۹ آیین‌نامه نحوه استفاده از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی مصوب ۱۳۹۵/۵/۲۴ و دستورالعمل نحوه تحقیق و رسیدگی با استفاده از سامانه‌های ارتباط الکترونیک مصوب ۱۳۹۹/۱۲/۲۸، چنین مستفاد است که در فرض فراهم بودن زیرساخت و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مرتبط، انجام برخی امور مانند طرح شکایت و دعوا و ارجاع پرونده و ابلاغ به نحو الکترونیکی الزامی است؛ اما برگزاری جلسه رسیدگی و دادرسی به نحو مجازی و از طریق سامانه‌های ارتباط الکترونیکی الزامی نیست و مرجع رسیدگی‌کننده مکلف به اجابت درخواست اصحاب دعوا یا وکلای آنان در تشکیل جلسه رسیدگی به نحو مجازی نمی‌باشد. ثانیاً، در فرض فراهم بودن امکانات و زیرساخت‌های لازم برای برگزاری جلسه رسیدگی از طریق سامانه‌های ارتباط الکترونیکی و موافقت دادگاه با این امر، منعی در تشکیل جلسه با حضور برخی اصحاب دعوا یا وکیل آنها به نحو حضوری و حضور برخی دیگر به نحو مجازی و از طریق سامانه‌های یادشده نمی‌باشد و تشکیل جلسه رسیدگی از طریق این سامانه‌ها، الزاماً به این معنی نیست که اصحاب دعوا همگی به نحو مجازی در جلسه شرکت کنند. ثالثاً، به موجب ماده ۲۴ دستورالعمل یادشده، در صورت ضرورت یا درخواست مخاطب با تشخیص مقام قضایی، تحقیق یا رسیدگی با حضور در شعبه انجام می‌شود؛ بنابراین صرف استنکاف متهم از پاسخگویی به نحو الکترونیکی و یا درخواست وی جهت برگزاری جلسه حضوری موجب تکلیف مقام قـضایی برای برگزاری چنین جلسه‌ای نیست؛ اما در برگزاری جلسه الکترونیکی رعایت دقیق مقررات دادرسی الکترونیک و حقوق دفاعی متهم، امری الزامی است.