بررسی هوش مصنوعی در حقوق به عنوان تحولی نوین در دنیای عدالت 

مقدمه 

هوش مصنوعی Artificial Intelligence که به اختصار به آن (AI) گفته می‌شود، به عنوان یکی از فناوری‌های پیشرو در عصر حاضر، به سرعت در حال تغییر و تحول صنایع مختلف است. حوزه حقوق نیز از این قاعده مستثنی نیست و هوش مصنوعی به آهستگی در حال نفوذ به این حوزه پیچیده و سنتی است. با ورود هوش مصنوعی به این حوزه، شاهد بهبود‌های قابل توجهی در کارایی، دقت و دسترسی به خدمات حقوقی هستیم. در مقابل، چالش‌ها و معایبی نیز به همراه دارد که نیازمند توجه جدی در این حوزه هستند. 

گفتار اول مفهوم هوش مصنوعی و شکل‌گیری آن در جهان

هوش مصنوعی به توانایی ماشین‌ها در شبیه‌سازی هوش انسانی اطلاق می‌شود. در واقع، توانایی برنامه‌های رایانه‌ای در انجام اموری که نیازمند به هوش انسان دارند، هوش مصنوعی اطلاق می‌شود. این توانایی رایانه‌ها شامل یادگیری، استدلال، حل مسئله و درک زبان طبیعی است. در اینجا و پیش از پرداختن به اهمیت هوش مصنوعی در حقوق، به بیانی از شکل‌گیری از هوش مصنوعی پرداخته می‌شود. 

بند اول آغاز هوش مصنوعی در جهان

در کنفرانس دارموتث در هانوفر، در سال 1956، جمعی از دانشمندان برجسته کامپیوتر و ریاضیات گرد هم آمدند تا ایده ساخت ماشین‌هایی با قابلیت «تفکر» را بررسی کنند. یکی از مهم‌ترین چهره‌های این کنفرانس، جان مک‌کارتی بود که اصطلاح «هوش مصنوعی» را ابداع کرد. او همچنین زبان برنامه‌نویسی را توسعه داد که به یکی از ابزار‌های اصلی برای تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی تبدیل شد.  

در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه هوش مصنوعی حاصل شد. برنامه‌های بازی شطرنج، سیستم‌های ترجمه ماشینی و برنامه‌های اثبات قضایا از جمله دستاورد‌های این دوره بودند. اما، در دهه ۱۹۷۰، پیشرفت‌های هوش مصنوعی کند شد و بودجه‌های تحقیقاتی کاهش یافت. این دوره را «زمستان هوش مصنوعی» می‌نامند. یکی از دلایل این رکود، وعده‌های بزرگ و غیر واقعی بود که در دهه‌های قبل داده شده بود و عدم تحقق آن‌ها منجر به نا‌امیدی و کاهش علاقه به این حوزه شد. 

بند دوم احیای دوباره هوش مصنوعی

در دهه ۱۹۸۰، با ظهور رایانه‌های شخصی قدرتمندتر و توسعه الگوریتم‌های جدید، هوش مصنوعی دوباره احیا شد. سیستم‌های توانمند که قادر به حل مسائل پیچیده در حوزه‌های خاص بودند، در این دوره بسیار محبوب شدند. در ادامه و در دهه ۱۹۹۰، یادگیری ماشین به عنوان روشی قدرتمند برای ساخت سیستم‌های هوشمند معرفی شد. در این روش، سیستم‌ها با استفاده از داده‌های آموزشی، الگو‌ها را شناسایی کرده و پیش‌بینی‌های دقیق‌تری انجام می‌دهند. در دهه ۲۰۱۰ نیز، یادگیری عمیق، زیر‌شاخه‌ای از یادگیری ماشین، با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی بسیار عمیق، تحولی عظیم در هوش مصنوعی ایجاد کرد. این فناوری به سیستم‌ها اجازه می‌دهد تا وظایفی مانند تشخیص تصویر، پردازش زبان طبیعی و تولید محتوا را با دقت بسیار بالایی انجام دهند. 

بند سوم هوش مصنوعی در عصر حاضر

امروزه، هوش مصنوعی در همه جای زندگی ما حضور دارد. از دستیار‌های صوتی گرفته تا خودرو‌های خود‌ران، از سیستم‌های تشخیص تقلب تا موتور‌های جستجوی پیشرفته، همه از قدرت هوش مصنوعی بهره می‌برند. برخی از کاربرد‌های مهم هوش مصنوعی عبارتند از: 

۱ـ پردازش زبان طبیعی: ترجمه ماشینی، چت‌بات‌ها و خلاصه‌سازی متن. 

۲ـ بینایی کامپیوتری: تشخیص چهره، تشخیص اشیاء و خودرو‌های خود‌ران. 

۳ـ رباتیک: ربات‌های صنعتی، ربات‌های خدماتی و ربات‌های همراه. 

۴ـ علوم پزشکی: تشخیص بیماری‌ها، توسعه دارو‌های جدید و جراحی‌های روباتیک. 

۵ـ علم حقوق: توسعه قرارداد‌های هوشمند، پیش‌بینی نتایج پرونده‌ها و پشتیبانی از تصمیم‌گیری قضائی. 

گفتار دوم مزایای به کار‌گیری هوش مصنوعی در حقوق

گفته شد هوش مصنوعی به عنوان یک فن‌آوری نو‌ظهور موجب دگرگونی‌های وسیع در علوم مختلف از جمله حقوق است و با کارکرد‌های خود در بهبود و توسعه این علم بسیار موثر می‌تواند باشد. در ادامه، به برخی از مزایای آن در حقوق پرداخته می‌شود. 

بند اول افزایش سرعت و دقت در کارآیی

هوش مصنوعی از این توان برخوردار است که حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات را به سرعت و دقت تحلیل کند. به عنوان مثال، 

۱ـ خودکار‌سازی وظایف تکراری:  

بسیاری از وظایف روتین و تکراری در حوزه حقوق مانند بررسی اسناد، تحقیق در مورد پرونده‌های گذشته و تهیه گزارش‌ها، به کمک هوش مصنوعی قابل خودکارسازی هستند. این امر باعث صرفه‌جویی در زمان و کاهش هزینه‌ها می‌شود.

۱ـ کاهش فرصت‌های شغلی:  

گسترش استفاده از هوش مصنوعی در حوزه حقوق می‌تواند منجر به کاهش برخی از فرصت‌های شغلی برای وکلا و سایر متخصصان حقوقی شود. 

۲ـ از دست رفتن مهارت‌های انسانی:  

اتکا بیش از حد به هوش مصنوعی می‌تواند منجر به کاهش مهارت‌های انسانی مانند تفکر انتقادی، خلاقیت و هم‌دلی در حوزه فعالیت‌های حقوقی شود.

نتیجه‌گیری

هوش مصنوعی، توانایی فن‌آوری در انجام اموری است که با هوش انسانی قابل انجام هستند. هوش مصنوعی پتانسیل بسیار بالایی برای تحول در علم حقوق و فعالیت‌های حقوقی دارد. با استفاده از این فناوری، می‌توان به عدالتی کارآمدتر، دقیق‌تر و در دسترس‌تر دست یافت. هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار قدرتمند می‌تواند به انسان کمک کند تا به بهترین شکل ممکن وظایف خود را انجام دهد. با توجه به اهمیت روز‌افزون هوش مصنوعی در حوزه حقوق، شناخت چالش‌ها و معایب آن مثل مسوولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی، حریم خصوصی و امنیت داده‌ها و بیکاری انسان و تلاش برای یافتن راهکار‌های مناسب، برای بهره‌مندی از مزایای این فناوری و در عین حال، کاهش خطرات آن ضروری است. 

مهناز حسینپور