مقدمه:

چک، به عنوان یکی از ابزارهای مهم پرداخت در نظام اقتصادی کشور، نقشی کلیدی در مبادلات تجاری ایفا می‌کند. با این حال، صدور چک‌های برگشتی، چالش‌هایی را برای نظام بانکی و ذینفعان چک به وجود می‌آورد. در این راستا، قانون صدور چک و آیین‌نامه‌های مربوطه، تدابیری را برای رفع سوء اثر چک‌های برگشتی در نظر گرفته‌اند.

موارد رفع سوء اثر چک‌های برگشتی:

مطابق با ماده ۱۴ قانون صدور چک، صدور گواهی عدم پرداخت چک، موجب سوء اثر در سابقه چک صادرکننده می‌شود. با این حال، در مواردی که ذیل به آنها اشاره می‌شود، بانک‌ها مکلف به رفع سوء اثر چک‌های برگشتی هستند:

۱. واریز کسری مبلغ چک و ارائه درخواست مسدودی:

در این روش، صادرکننده چک می‌تواند با واریز مابقی مبلغ چک به حساب جاری خود در بانک عهده‌دار و ارائه درخواست مسدودی به مدت یک سال، نسبت به رفع سوء اثر چک اقدام نماید. بانک موظف است پس از واریز مبلغ، ظرف مدت سه روز، دارنده چک را از این موضوع به طور اطمینان‌بخش و قابل استناد آگاه کند.

۲. ارائه لاشه چک به بانک عهده‌دار:

در صورتی که صادرکننده چک بتواند لاشه چک را به بانک عهده‌دار ارائه دهد، بانک مکلف به رفع سوء اثر چک خواهد بود.

۳. ارائه رضایت‌نامه رسمی از دارنده چک:

در این روش، دارنده چک با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، رضایت خود را مبنی بر عدم واگذاری چک به شخص ثالث و عدم طرح دعوا در خصوص چک به صادرکننده اعلام می‌کند. صادرکننده چک با ارائه این رضایت‌نامه به بانک عهده‌دار، می‌تواند نسبت به رفع سوء اثر چک اقدام نماید.

۴. ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی‌صلاح:

در صورتی که مرجع قضایی یا ثبتی ذی‌صلاح، با صدور نامه‌ای، اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک را اعلام کند، بانک مکلف به رفع سوء اثر چک خواهد بود.

۵. ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صادرکننده چک:

در صورتی که دادگاه صالح، با صدور حکم قطعی، برائت ذمه صادرکننده چک را در خصوص چک مورد بحث اعلام کند، بانک مکلف به رفع سوء اثر چک خواهد بود.

۶. سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت:

در صورتی که از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک، سه سال بگذرد و در این مدت، دارنده چک هیچ‌گونه دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک مطرح نکند، بانک مکلف به رفع سوء اثر چک خواهد بود.

نتیجه‌گیری:

قانون صدور چک، راهکارهای مختلفی را برای رفع سوء اثر چک‌های برگشتی ارائه کرده است. صادرکنندگان چک‌های برگشتی می‌توانند با استفاده از این راهکارها، نسبت به رفع سوء اثر چک‌های خود اقدام نموده و از مزایای آن، از جمله امکان دریافت دسته چک جدید، استفاده نمایند.

توجه: این متن صرفاً جهت اطلاع‌رسانی بوده و به هیچ وجه جایگزین مشاوره حقوقی تخصصی نیست. برای بررسی دقیق وضعیت هر پرونده و دریافت مشاوره حقوقی متناسب با آن، لازم است به وکیل متخصص مراجعه شود.

یوسف رضا رحیمی

وکیل دادگستری