قراردادهای BOT
(Build-Operate-Transfer) به معنی ساخت، بهره‌برداری و واگذاری است. در این نوع قراردادها، شرکت خصوصی تعهد می‌کند پروژه‌ای را طراحی، ساخت، بهره‌برداری و سپس به دولت یا نهاد عمومی انتقال دهد.
ساخت در قراردادهای BOTشامل سه فعالیت طراحی و مهندسی، تامین کالا و تجهیزات، ساخت، نصب و راه اندازی می‌شود .
بهره برداری نیز شامل فعالیت‌های مختلفی مثل راهبری، نگهداری تعمیرات، تامین قطعات یدکی و تامین موادمصرفی است.
در واگذاری ضمن انتقال کلیه تاسیسات و تجهیزات، کلیه مجوزها و لیسانس‌ها هم به کارفرما منتقل می‌شود. انتقال در ذات قرارداد BOT نهفته است و نمی‌توانیم مرحله واگذاری را در این قرارداد حذف کنیم. انتقال یا به صورت فوری (مشابهت با بیع استصناع) یا بعد از دوره بهره‌برداری برداری صورت می‌گیرد.
قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی، چارچوب حقوقی لازم برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در قالب قراردادهای BOT را فراهم می‌کند و حقوق سرمایه‌گذاران خارجی را تضمین می‌کند.
دامنه و شمول BOT در کلیه بخش‌های اقتصادی مجاز است و به طرح خاصی اختصاص ندارد.
قراردادهای BOT به‌عنوان یکی از روش‌های مشارکت عمومی-خصوصی، نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌های کشور دارند. این نوع قراردادها با مبانی حقوقی و فقهی ایران تطابق داشته و می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاری و افزایش کارآیی پروژه‌های عمرانی کمک کنند.
مزایا و معایب قراردادهای BOT
الف) مزایا
۱. جذب سرمایه‌گذاری خارجی: قراردادهای BOT می‌توانند باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی شوند و به توسعه زیرساخت‌های کشور کمک کنند.
۲. انتقال ریسک: در این نوع قراردادها، ریسک‌های مالی و اجرایی به شرکت خصوصی منتقل می‌شود.
۳. افزایش کارآیی: بهره‌برداری توسط بخش خصوصی معمولاً به افزایش کارآیی و کیفیت پروژه‌ها منجر می‌شود.
ب) معایب
۱. پیچیدگی قراردادی: قراردادهای BOT پیچیده هستند و نیاز به تدوین قراردادهای دقیق و جامع دارند.
۲. مدت زمان طولانی: اجرای این نوع پروژه‌ها معمولاً زمان‌بر است و ممکن است به دلیل تغییرات اقتصادی و سیاسی با چالش‌هایی مواجه شوند.
۳. ریسک های مالی: در صورت عدم موفقیت پروژه، شرکت خصوصی ممکن است با مشکلات مالی جدی مواجه شود.
ادامه دارد .......
سمیه شهبازی دستجرده
وکیل دادگستری
سمیه شهبازی دستجرده
14 تیر 1403