مقدمه

در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، ضمن به رسمیت شناختن حق اشتغال برای زنان، شرایطی نیز برای محدود کردن این حق توسط زوج در نظر گرفته شده است. این موضوع که به عنوان "منع اشتغال زوجه توسط زوج" شناخته می‌شود، از جنبه‌های حقوقی و اجتماعی قابل بررسی است. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.

مبنای حقوقی منع اشتغال زوجه:

مبنای اصلی منع اشتغال زوجه، ماده 1105 قانون مدنی است بر اساس این ماده، شوهر به عنوان رییس خانواده، حق دارد در امور مربوط به خانواده، از جمله اشتغال همسر، تصمیم‌گیری کند.

با این حال، این حق مطلق نیست و در ماده 1117 قانون مدنی، محدودیت‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است. بر اساس این ماده، شوهر می‌تواند با تأیید دادگاه، زن خود را از اشتغال به شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد، منع کند.

شرایط منع اشتغال زوجه:

برای اینکه شوهر بتواند زن خود را از اشتغال به کاری منع کند، باید شرایط زیر را اثبات کند:

منافات شغل با مصالح خانوادگی: منظور از مصالح خانوادگی، اموری است که به نفع و بنیان خانواده باشد. به عنوان مثال، اگر شغل زن به گونه‌ای باشد که او را از انجام وظایف مادری و همسری باز دارد، یا تربیت فرزندان را مختل کند، ممکن است منافی مصالح خانوادگی تلقی شود.

منافات شغل با حیثیت زن یا شوهر: منظور از حیثیت، آبرو و اعتبار اجتماعی است. اگر شغل زن به گونه‌ای باشد که به حیثیت و آبروی زن یا شوهر لطمه وارد کند، شوهر می‌تواند او را از اشتغال به آن شغل منع کند.

تشخیص منع اشتغال:

تشخیص اینکه شغل زوجه منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت زن یا شوهر هست یا خیر، بر عهده دادگاه است. دادگاه در این خصوص، با جلب نظر کارشناس و بررسی شرایط خانواده، تصمیم‌گیری خواهد کرد.

آثار منع اشتغال زوجه:

اگر دادگاه، منع اشتغال زوجه را به اثبات برساند، زن موظف است از اشتغال به آن شغل خودداری کند. در غیر این صورت، شوهر می‌تواند از طریق دادگاه اقدام به طلاق کند.

بررسی انتقادی منع اشتغال زوجه:

منع اشتغال زوجه توسط زوج، از منظر حقوقی و اجتماعی مورد انتقاداتی قرار گرفته است.

از منظر حقوقی، این موضوع مغایر با اصل برابری زن و مرد در حقوق است. چرا که به شوهر اختیار می‌دهد تا بدون دلیل موجه، مانع از اشتغال همسر خود شود.

از منظر اجتماعی نیز، منع اشتغال زوجه می‌تواند پیامدهای منفی برای زنان و خانواده داشته باشد. این امر می‌تواند استقلال اقتصادی زنان را از بین ببرد، به وابستگی مالی آنها به همسرانشان دامن بزند و نقش آنها در جامعه را محدود کند.

نویسنده :زهرا راسخ