چک: اوصاف شکلی، مندرجات الزامی و اختیاری

بر اساس قوانین چک مصوب ۱۳۵۵ و تجارت مصوب ۱۳۱۱، چک به عنوان یکی از ابزارهای مبادلاتی متداول در نظام اقتصادی، دارای اوصاف شکلی خاصی است که به اعتبار و قابلیت استناد آن می‌افزاید. این اوصاف به دو دسته الزامی و اختیاری تقسیم می‌شوند.

مندرجات الزامی چک:

مندرجات الزامی چک، عناصری هستند که بدون وجود آنها، سند چک فاقد اعتبار قانونی خواهد بود. این مندرجات عبارتند از:

    کلمه چک: درج کلمه "چک" در روی ورقه چک، الزامی است. این کلمه هویت و ماهیت سند را مشخص می‌کند. (ماده ۱ قانون چک)

    دستور پرداخت بدون قید و شرط: در چک، دستور پرداخت باید بدون قید و شرط باشد. به عبارت دیگر، صادرکننده چک متعهد می‌شود که بدون هیچ‌گونه شرطی، مبلغ مندرج در چک را به دارنده آن پرداخت کند. (ماده ۳ قانون چک)

    نام پرداخت‌کننده (محال‌علیه): نام و مشخصات فردی که باید مبلغ چک را پرداخت کند، باید در چک قید شود. (ماده ۳ قانون چک)

    مکان پرداخت: مکان پرداخت وجه چک باید در آن درج شود. (ماده ۳ قانون چک)

    تاریخ صدور: تاریخ صدور چک باید در آن قید شود. تاریخ چک از نظر اثباتی و همچنین از نظر تعیین برخی از تکالیف و حقوق مرتبط با چک، از اهمیت بالایی برخوردار است. (ماده ۳ قانون چک)

    نام دارنده چک: نام و مشخصات فردی که چک به او پرداخت می‌شود، باید در آن قید شود. درج نکردن نام دارنده در چک، آن را به یک سند "در وجه حامل" تبدیل می‌کند. (ماده ۴ قانون چک)

    امضا: چک باید توسط صادرکننده آن امضا شود. اثر انگشت و مهر نیز در حکم امضا هستند. (ماده ۳ قانون چک)

مندرجات اختیاری چک:

علاوه بر مندرجات الزامی، چک می‌تواند دارای مندرجات اختیاری نیز باشد. این مندرجات، شامل موارد زیر هستند:

    مبلغ چک: مبلغی که باید توسط صادرکننده چک پرداخت شود، می‌تواند در چک قید شود. (ماده ۳ قانون چک)

    ارزش پول: ارزش پول چک (مانند ریال یا یورو) می‌تواند در آن قید شود. (ماده ۳ قانون چک)

    تاریخ سررسید: تاریخی که چک باید در آن پرداخت شود، می‌تواند در آن قید شود. (ماده ۴ قانون چک)

    ذکر علت صدور چک: صادرکننده چک می‌تواند دلیل صدور چک را در آن ذکر کند. (ماده ۴ قانون چک)

نکات:

    در مورد مندرجات الزامی چک، هیچ‌گونه توافقی بین صادرکننده و دارنده چک برای حذف یا تغییر آنها، معتبر نیست.

    مندرجات اختیاری چک، صرفاً برای تکمیل اطلاعات و شفاف‌سازی روابط بین صادرکننده و دارنده چک در نظر گرفته شده‌اند.

    در صورت وجود نقص یا تناقض در مندرجات چک، دارنده چک می‌تواند از صادرکننده آن برای رفع نقص یا رفع تناقض، مطالبه کند.

زهرا اکبری پویانی