نکته1.ماده  498:رای داوری در موارد ذیل باطل است و قابلیت اجرایی ندارد:1.رای صادره مخالف با قوانین موجد حق باشد.دادگاه ها در این جا،بایکدیگر هم سلیقه نیستند و بعضی ها خیلی سخت گیرتر هستند در این عنوان.

2.داور نسبت به مطلبی که موضوع داوری نبوده،رای صادره کرده است.در این جا،در قرارداد نوشته است اگر ما راجع به اجرا و تفسیر مثلا قرارداد به اشکال خوردیم،به داوری می‌رویم.برای چی راجع به فسخ رای دادید در صورتی که جزو اختیارات شما داور نبوده است؟.من برای آن طرف تایین میکنم که شرط داوری،موافقت نامه  داوری،باید تایین کند و یا شما کار خودت رو انجام بده و بگو هر اختلافی،اما اگر دارید تایین می کنید خیلی با احتیاط تایین کنید زیرا که داور اگر یک ذره بیشتر از آن اختلاف ها را رای بدهد،رای باطل است.

3.داور خارج از حدود اختیارات خود رای صادر نموده باشد،در این جا؛فقط آن قسمت از رای خارج از اختیارات داور است،ابطال می گردد.البته؛اگر تجزیه پذیر باشد.اگر دادگاه نتواند تجزیه کند،دادگاه نمی تواند رای داوری را ابطال کند.

4.رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شود.یعنی؛رای را در مهلت صادر می کنند اما در اون مدت تسلیم نمیکنند و یا اگر اختیار ابلاغ را داشته باشند،اصلا در اون مهلت ابلاغ را انجام نمی دهد؛حتی اگر اختیار ابلاغ را هم در قرارداد بنویسید،آن ابلاغ نمی تواند خارج از مهلتش باشد؛یعنی من اگر گفتم؛رای داوری مهلتش 3 ماه است،به من اختیار ابلاغ را بدهید،من نمی توانم 3ماهه رای را صدر کنم و بعد از 3ماه به شما ابلاغ کنم،خیر.در این جا ابلاغ باید در پروسه ی همان 3ماه باشد،زیرا ابلاغ رای داوری جز داوری است و نمی تواند خارج از موعد باشد،حتما باید جز مدت 3 ماه باشد.برای همین گفته می شود؛فکر نکنید 3ماه وقت دارید رسیدگی کنید،رای بدهید و بعد ابلاغ کنید،خیر.آن رای داخل همان 3ماه ابلاغ می شود.

5.رای داوری با آنچه در دفتر املاک یا بین اصحاب دعوا در دفتر اسناد رسمی ثبت شده،مخالف باشد.سند مالکیت دست من است،شما به چه صورت رای نوشته اید به این دلیل طرف ملاک است؟شما دارید خلاف سند  رسمی رای می دهید،فردا روز اگر این رای ابطال هم نشود،چه جور میخواهد اجرایی شود؟قابل اجرا نیست.

6.رای به وسیله داورانی صادر شده که مجاز به صدور رای نبوده اند.چه جور داوری را انجام داده اید در حالی که قاضی نبوده اید؟چه طور داوری را انجام داده اید در حالی که مجروح بوده اید و یا کارمند محاکم بوده اید؟

7.قرارداد رجوع به داوری بی اعتبار بوده باشد.در این جا،استقلال داوری حاکم است.نگفته است اصل قرارداد شما بی اعتبار باشد.فرض کنید؛ما قرارداد بیع بسته ایم و در بندهای آخر بندی گذاشته ایم به عنوان شرط داوری؛گفته نشده است اگر قرارداد اصلی شما باطل باشد پس رای داوری هم باطل است.خیر.اگر قرارداد داوری شما باطل باشد رای شما نیز باطل است،یعنی؛آن موافقت نامه ی داوری به یکی از دلایل قانونی باطل باشد.در واقع؛شما اختیاری برای داوری نگذاشته اید.نگفته است قرارداد شما باطل باشد،قرارداد بیع من 100بار هم باطل باشد،داوری سرجای خودش است زیرا؛استقلال دارد.گفته شده؛قراردادی که داخل آن داوری تنظیم شده است،باید باطل باشد،یعنی،موافقت نامه ی داوری.

نکته 2.اجرای رای در صورت درخواست ابطال

حال که درخواست ابطال رای را داده ایم،تکلیف اجرای رای  چه می شود؟اصلا با تجدیدنظر این موضوع نباید درگیر شود.تجدید نظر این جا مانع اجرا نیست.ماده ی 493 آیین دادرسی مدنی؛اعتراض به رای مانع اجرای آن نیست،مگر آنکه دلایل اعتراض عمدی باشد،در این صورت دادگاه قرار توقف و منع اجرا را تا پایان رسیدگی به اعتراض و صدور حکم قطعی صادر می کند.دادگاه در اینجا می گوید؛شمایی که می‌خواهید اجرا موقوف شود،نمی شود که همین طور من آن را موقوف کنم.شما باید خسارت بگذارید به عنوان تامین،که فردا روز اگر متوجه شدیم ادعای بی مورد میکردید،در اینجا آن بیچاره ای که آمده است تقاضای اجرا کرده است، 2ماه،3ماه،ماه،1سال معطل شده است،حداقل این خسارت برداشته شود و به این شخص داده شود.تشخصی این مورد دیگر با دادگاه است.

نکته 3:رعایت نکردن مواعد

حال اگر مواعد رعایت نشود چه می شود؟یعنی موعد 20 روزه و یا 2 ماه رعایت نشود،آیا میتوان 3سال بعد شما بیایید و تقاضای ابطال کنید؟2سال بعد می توانید تقاضای ابطال کنید؟این یک قانون است.در آخر،یعنی اگر ما این مواعد 20روزه،2ماه را رعایت نکنیم،تقاضای ابطال می شود داد و یا نه؟عذرهای موجه را دخالت ندهید.این موارد در بحث های دادگاهی نیز،مطرح می شود.آیین دادرسی مدنی قدیم،فرق میگذاشت بین رای داوری که خود به خود باطل بوده و رای داوری که ما می خواستیم برویم و تقاضای ابطال آن را بدهیم.در داوری تجاری بین المللی نیز،25 ماده وجود دارد و در مواد 33 و 34 قانون تجاری داوری بین المللی فرق گذاشته است و گفته است؛در این موارد 1،2،3،4،5رای داوری باطل است و می توانید بروید و تقاضای ابطال کنید.آن هایی که رای داوری اتوماتیک و خود به خود باطل است،چه دادگاه بروی چه دادگاه نروید،قابلیت اجرا ندارد و باطل است.20 سال بعد هم دادگاه بروید رای باطل است،اما آنجایی که می‌خواهید تقاضای ابطال کنید،مواعد بسیار مهم است.

نکته 4:محل تقاضای ابطال رای داور

کجا باید رفت و تقاضای ابطال کرد؟آن جایی که تقاضای ابطال را باید انجام بدهید،که به شخص شما ضرر وارد شده است،یعنی؛شما متضرر شده اید و باید خودتان مواعد را رعایت کنید.مثل کجا؟مورد 2؛داور نسبت به مطلبی که در داوری مطرح شده،رای صادر کند.دقیقا به حقوق شخصی من ضرر وارد می کند،زیرا من می گویم؛در قرارداد ما نوشته شده است،داور فقط نسبت به اختلافاتی که به اجرای قرارداد مربوط است،رسیدگی کند در صورتی که طرف آمده است و به فسخ رای داده است.در این جا؛به حقوق شخصی من ضرر وارد شده است،پس،مهلت 20 روز را باید برای آن رعایت کنید.اما،یکسری جاها هست که نوشته شده است،رای به وسیله ی داورانی صادرشده که مجاز به صدور رای نبوده اند.قاضی دادگستری آمده و رای صادر کرده است و دارد به نظم عمومی و حقوق جامعه لطمه وارد می کند.این رای،قابلیت اجرایی ندارد ،یعنی؛20سال دیگر هم بیاید رسیدگی می شود،اما دادگاه بطان آن را اعلام خواهد کرد.به عنوان مثال؛رای مغایر با آن چیزی است که در درفتر اسناد نوشته شده است،آیا به حقوق شخصی لطمه میزند و یا جامعه؟پاسخ:به جامعه لطمه میزند و خلاف نظم عمومی نیز هست.

نکته 5:تفسیر ماده  489

این ماده در مواردی هست که می توانید بروید از دادگاه تقایای ابطال کنید و هم مواردی که خودبه خود باطل است،20روز و 2ماه و این طور که ملاک بندی می کنید می گویید؛آن هایی که چه بخواهید و چه نخواهید رای باطل است و قابلیت اجرا نداردفمثل مورد اول؛خلاف قوانین موجد حق است و یا مثل مورد پنجم؛با دفتر املاکر سازگاری ندارد و یا مثل مورد ششم؛رای به وسیله ی داورانی صادر شده است که مجاز به صدور رای نبوده اند.این موراد را چه در بازه  زمانی 20روز اعلام کنید و چه در بازه زمانی 20سال اعلام کنید،قابلیت اجرا ندارد و باطل است.طبق قانون قدیم نیز،این موارد باطل بود و در قانون جدید این موراد یک کاسه شد.

ادامه دارد.....