به طور معمول فرزندی که از مادر و پدر طبیعی متولد میشود تمام آثار حقوقی را از بدو تولد کسب می کند نفقه، ارث، نسب و سایر حقوقی که به واسطه تولد به او داده می شود چه از طرف مادر و چه از جانب پدر خویش .
حال در مورد فرزند متولد شده از رحم اجاره ای یا اهدایی چگونه میشود نسب اوتعلق فرزند با چه کسی است از چه حقوقی برخوردار خواهد بود و چه آثاری بر او بار می شود و در صورت اختلاف زوجین فرزند متعلق به کسیت مادر یا پدر ؟
با یک مثال مطلب را روشن تر کنیم ؛مردی که که توان باروری ندارد و بعد از کلی آزمایشات و جلسات به این نتیجه رسیدند که ناتوان است و در نهایت تصمیم به استفاده از اسپرم اهدایی شدند فرزند متولد شده نسب او با کیست؟
زوجه ای که توان تخمکگذاری ندارد و از تخمک اهدایی استفاده می کند فرزند متعلق به کدام مادر است؟
و یا رحم اجاره ای که جنین تمام مراحل رشد خود را در رحم دیگری طی می کند و روحیات فرد حمل کننده را میگیرد و به لحاظ خون و ژ نتیک به او شبیه میشود متعلقات او چگونه است ؟
این مشکلات را باید علم حقوق و دکترین و فقها پاسخگو باشند .
در قانون آمده که فرند ،نسب خود را از مادر وپدر خود میگیرد و از این طرق از آنها ارث میبرد اما در مورد حقوق این فرزندان قانون ساکت است در جای خواندم به دلیل اینکه این کودکان هنوز به آن مرحله ای نرسیده اند بنابرابن هنوز پاسخی برای آن ندارند و جواب قاطعی نداده اند. اما پرونده های کثیری در دادگاه ها وجود دارد برای اثبات نسب و نفی آن . فرزند متولد شده از اهدا اسپرم و تخمک جدا از محرمیت و نامشروع بودن یا نبودن آن که خود بحث جدا گانه ای مطلبد و با محرمانه نگه داشتن اهداء کننده و صرفا ذکرنام مادر و پدر متقاضی در شناسنامه کودک و در صورت اختلاف و فوت یکی از والدین وضعیت ارث این فرزند نا معلوم است .
درست است که هر شخصی می تواند یک سوم (ثلث) اموال خود را به شخص ثالثی وصیت کند اما آیا این مقدار از مال برای کودکی که در دامان این والدین رشد کرده و بزرگ شده و بعد از فوت آنها متوجه شود که فرزند طبیعی آنها نیست چه ضربه ای به او وارد خواهد شد زیرا از ارث کامل محروم است و جالب اینکه با توجه به قانون ارث بری از مادر یا پدر اهدایی خود نیز ارث میبرد ونسب از آنها میگیرد در حالیگه خبری از آنها ندارد و تا به وجود آمدن اختلاف یا فوت تازه متوجه این فاجعه میشود.
همیشه شنیده و یا گفته شده قبل از بروز هر حادثه یا مشکلی باید پیشگیری کرد پس باید قانونگذار محترم ما چاره ای به حال این فرزندان اندیشه کند نه صرفا با پاک کردن مسله مثل محرمانه کردن اهداء کنندگان آنرا پنهان کرد تا به وجود آمدن اختلاف مشکلی بر مشکلات اضافه کرد و از حقوق طبیعی خود محروم شود .
بجاست که با اندیشه ژرف و پویایی فقه فکری به حال این قضیه شود .
سارا شاهرخ، کارشناس ارشد حقوق خصوصی
12 مهر 1401