مسؤلیت مدنی حرفه ای و ویژگی های آن

پیرو مطلب گذشته در این بخش به مسؤلیت مدنی حرفه ای و ویژگی های آن می پردازیم: 


مسئولیت مدنی حرفه ای و ویژگی های آن

باتوجه به پیشرفت و به روز شدن علوم و فنون حرفه ها و بوجود آمدن شعبات تخصصی تر این حرفه ها افراد برای اینکه در رشته و یا حرفه ای تخصص لازم را پیدا کنند می بایستی علاوه بر آموزش عملی و علمی مهارتهای خاص را نیز در انجام آن حرفه کسـب کنند.

بنابراین تقصیر این افراد موجب مسئولیت آنها در چهارجوب های خاص قرار می گیرد که امروزه در حقوق غربی تحت عنوان مسـئولیت مدنی حرفه ای مورد بررسـی قرار می گیرد.


تخصصی شدن بسیاری از مشاغل که از توسعه علوم و فنون ناشی شده است موجب گردیده تا جامعه از شاغلین به حرفه های تخصصی انتظار دقت و ظرافت بیشتری را در انجام وظایف شغلی خود داشته باشد و به اشتباهات و خطاهای آنان سخت گیرانه تر برخورد شود. مسئولیت مدنی حرفه ای علاوه بر معنای حقوقی مفهوم عرفی هم دارد ولی این دو مفهوم باهم منطبق نیست زیرا از دیدگاه عرف افرادی که به حرفه خاصی اشتغال دارند را می توان شاغلین حرفه ای آن شغل دانست مانند حرفه خیاطی، تجاری و. .


پیشرفت روز به روز صنعت در جوامع مشاغلی که تعریف قضایی(حرفه)به آنها قابل اطلاق باشد رو به گسترش می باشند و بدینسان رویه قضایی دادگاهها این قبیل مشاغل را مشمول مسئولیت حرفه ای می داند. برای مثال علاوه بر پزشکان و وکلای دادگستری هم هم اکنون افرادی نظیر مشاورین مالی و مالیاتی متخصصین امور بانکی، حسابداری، حسابرسان، مهندسی مشاور، مهندسی معمار، مشاورین معاملات املاک و دلالان در مقابل مشتریان خود مسئولیت مدنی حرفه ای دارا می باشند. بنابراین مسئولیت مدنی حرفه ای را می توان اینگونه تعریف کرد که التزام شخص نسبت به جبران خسارات ناشی از تقصیر شغلی خود و مقصود از تقصیر شغلی، خطایی است که صاحبان مشاغل در اجرای کاری که حرفه آنان است مرتکب می شود. مانند خطای پزشـک در مـعالجه یا عمل جراحی و . .

اما معیار این تقصیر را باید به گونه ای دیگربررسی کرد. بدین معنی که در امور فنی و تخصصی نمی توان رفتار انسان متعارف را به عنوان معیار تمییز خطا از صواب پذیرفت زیرا در تشخیص تقصیر شخص حرفه ای به واسطه مهارتها و توانایی هایی که پیدا کرده است می بایست با سایر افراد حرفه ای شاغل در آن حرفه مقایسه گردد.


بحث دیگری که در رابطه با این موضوع مطرح می شود اینست که درست است که مسئولیت مدنی حرفه ای ماهیت قراردادی دارد اما این قراردادی بودن در کنار ویژگی خود که اثبات تختلف طرف قرارداد را برای زیان دیده آسان می سازد. ضعف ها و محدودیتهایی را نیز از جهت مدت مرور زمان و میزان خسارت بدوی دارا می باشد زیرا میزان خسارت قابل مطالبه در مسئولیت قراردادی است و شرایط مطالبه آن نیز سهل تر می باشد، به همین دلیل در بعضی از موارد مصلحت زیان دیده ایجاب می نماید مبنای دعوی مربوط به مطالبه خسارت وارده به خود را قواعد ویژه مسئولیت قهری قرار دهد. در نظام حقوقی ایران که وظایف دارندگان مشاغل حرفه ای مانند وکالت مهندسی، پزشکی و. . . را قانون و آیین نامه های مربوط مشخص می سازد و در قرداد بین دارندگان این مشاغل و مشتریان آنان جزئیات مربوط به چگونگی انجام کار به وضوح بیان نمی شود. بنابراین زمـینه پذیرش امکان اسـتفاده از قواعد مسـئولیت قهری مساعدتر است


در خصوص آثار مسئولیت حرفه ای نسبت به اشخاص ثالث باید به این موضوع اشاره نمود که در مسئولیت مدنی حرفه ای دامنه شمول اشخاص ناشی که طبق 231 قانون مدنی مقرر داشته(معاملات و عقود درباره طرفین معامله و قائم مقام قانونی آنان موثر است مگر در مورد ماده 196)حقوق استناد به قرارداد اصلی و حق مطالبه خسارت مطابق آنرا ندارند، بطور یک جانبه محدود می شود و غیر از طرفین اصلی قرارداد و قائم مقام آنان، متضررین از نقض تعهد نیز در بسیاری از موارد حق مطالبه خسارت از عامل ورود زیان را خواهند داشت.


اما ممکن است ایراد شود که بنیان مسئولیت اعم از قهری و قراردادی مبتنی است بر این فرض که عرفاً بتوان در خصوص تقصیر عامل ورود زیان در مقابل زیان دیده مسئولیت مورد نظر را متصور شد بطوریکه با فقدان چنین وظیفه ای رکن مسئولیت منتفی می شود. به همین دلیل در باب تسبیب نیز، فرض تقصیر یا قصور مسبب بر تصور وجود وظیفه ای بین عامل ورود ضرر و زیان دیده مبتنی است. حال چگونه ممکن است در مسئولیتهای قراردادی بتوان برای عامل ورود ضرر و زیان نسبت به اشخاصی که مرتکب فعل زیان بار، حتی آنان را نمی شناسند، وظیفه امنیت و مراقبت در انجام وظیفه تصور نمود؟باتوجه به اصل تضمین ایمنی کالا که به موجب آن تولید کنندگان، مستقیماً مسئول زیان های ناشی از مصرف کالاهای تولیدی خود در مقابل مصرف کنندگان باشند و در مورد همان عیوب مخفی موجود در کالاهای تولیدی به منظور توانایی ثالث در استناد به قرارداد میان تولید کننده و خریدار اولیه از طریق اعضای نمایندگی و قائم مقامـی به ثالث ارائه نـموده اند.

اما در مشاغلی مانند دلالی که شخص حرفه ای، خدماتی را به مشتریان خود اعطا می نماید برای توجیه مسئولیت قراردادی اشخاص نسبت به افرادی که طرف اصلی قرارداد می باشند، از ضوابط وظیفه مراقبت این اشخاص نسبت به دیگران و اعتمادی که مردم به اظهار نظرهای فنی آنان می نمایند استفاده می گردد و بدین ترتیب مصادیق اشخاص ثالث در مسئولیت قراردادی محدود است نمی توانند برای مطالبه خسارت وارده به خود به قرارداد موجود بین طرفین اصلی اسـتناد نمایند.




ارسال نظر

نوید هاشمی
16 آذر 1398